Τα τελευταία λεπτά μίας από τις δύο, άντε τρεις αγαπημένες μου ταινίες όλων των εποχών, εκείνης που τόσα χρόνια μετά την πρώτη φορά που την είδα εξακολουθώ να πιστεύω ότι έχει το πιο εμπνευσμένο σενάριο έβερ ή τουλάχιστον την ιστορία που συγκλονίζει εμένα προσωπικά περισσότερο από κάθε άλλη - ούτε λόγος βέβαια για τη σκηνοθεσία και τις ερμηνείες.
[SPOILER]Το αγαπημένο μου σημείο είναι στην αρχή του βίντεο, όπου ο Τρούμαν, που βεβαίως ήδη είχε καταλάβει ότι για κάποιο λόγο ζούσε σε μια φυλακή, σε έναν εφιάλτη όπου όλοι συνωμοτούσαν εναντίον του, συνειδητοποιεί ότι η ελευθερία του δεν ήταν τόσο απλή υπόθεση, ότι ακόμα και η απεραντοσύνη της θάλασσας, που μόλις είχε καταφέρει μετά από τόσα χρόνια να δαμάσει το φόβο του γι’ αυτήν, ήταν μια πλάνη, μια οφθαλμαπάτη. Ότι σ’ αυτό τον κόσμο τίποτα δεν ήταν αληθινό.
Βέβαια η πιο κλασσική στιγμή είναι λίγο αργότερα, στο 3’11’’. Όταν όλα πια έχουν αποκαλυφθεί, ο αδίστακτος Κριστόφ, παριστάνοντας τον συγκαταβατικό “πατέρα” μέσα στην wannabe-God αλαζονεία του, δηλώνει με έπαρση “σε ξέρω καλύτερα κι από τον εαυτό σου”. Ο Τρούμαν αντιστέκεται: "Στο μυαλό μου δεν έβαλες ποτέ κάμερα!"
Λίγο αργότερα ο “Θεός” γίνεται πιο προκλητικός από ποτέ, πετώντας στα μούτρα του Τρούμαν ότι δεν του αναγνωρίζει το δικαίωμα να αποφασίσει πώς θέλει να ζήσει τη ζωή του, με μόνο αντάλλαγμα μια ζωή όπου, για να μη συμβεί ποτέ τίποτα κακό και όλα να είναι “στη θέση τους”, ως το ιδανικό τηλεοπτικό προϊόν, δε συμβαίνει ποτέ τίποτα.
Και τότε ο Τρούμαν κόβει τον ομφάλιο λώρο με τον πιο εμφατικό τρόπο, γελοιοποιεί την “προσφορά” μιας άχρωμης, προκάτ ζωής με την πιο απολαυστική ειρωνία έβερ. Μ’ ένα “καλησπέρα, καλό βράδυ και καληνύχτα” και μια υπόκλιση. Show’s over. Sucker!
To καλύτερο ο αξεπέραστος Πήτερ Γουίαρ μας το αφήνει για το τέλος. Ξέροντας ότι κάθε θεατής της ταινίας ενστικτωδώς χαίρεται για την απόφαση του Τρούμαν και ταυτίζεται μαζί του, παίζει με το μυαλό μας: βάζει στην ίδια ψυχολογική κατάσταση με μας τους τηλεθεατές του Truman Show, όλους αυτούς τους “μέσους ανθρώπους” που τόσα χρόνια κατανάλωναν αχόρταγα και χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό, ως άλλο ένα τηλεοπτικό προϊόν, τη ζωή του ανυποψίαστου Τρούμαν. Για κάμποση ώρα, κάτω από την ψυχική ανάταση που προκαλεί η έκβαση της ιστορίας και το τυπικά χολυγουντιανό soundtrack με τις ματζόρε μελωδίες και τη μεγαλειώδη, θριαμβευτική ατμόσφαιρα, δε μας περνάει και πολύ απ’ το μυαλό να κρίνουμε αρνητικά τους αδίστακτους καταναλωτές που πανηγυρίζουν για το γεγονός ότι το θύμα των ηδονοβλεπτικών τους ορέξεων απελευθερώθηκε από τα δεσμά ενός tv show στη διαιώνιση του οποίου συνέβαλαν οι ίδιοι παρακολουθώντας το - τί ειρωνική αντίφαση, αλλά μήπως αυτοί οι “κακομοίρηδες” είχαν κάτι ουσιαστικό να κερδίσουν από τη συνέχιση της στέρησης της προσωπικής ελευθερίας του Τρούμαν; Όλα αυτά μέχρι οι ιθύνοντες του show, εκείνοι που όντως κέρδιζαν από τη στέρηση της ελευθερίας του Τρούμαν και πλέον είχαν να χάσουν από την επανάκτηση της ελευθερίας του, και συνεπώς ήταν οι μόνοι που δεν συμμερίζονταν τη γενική ευφορία, αποφασίζουν, μη έχοντας τί άλλο να κάνουν, να διακόψουν την προβολή. “Χιόνια” στην οθόνη και τότε πέφτει η ατάκα-όλα τα λεφτά: “Τί άλλο έχει; Τί λέει το πρόγραμμα;” Τίτλοι τέλους και “για να σε δω τώρα μαλάκα αισθηματία θεατή”, μοιάζει να μας λέει ο Γουίαρ.
Μετά από τόσα χρόνια ακόμα δεν έχω αποφασίσει τί ακριβώς προσπαθεί να πει ο Γουίαρ μ’ αυτή την τελευταία σκηνή.
Είναι απαισιόδοξος; Η άποψή του είναι ότι ακόμα κι αν ο μεμονωμένος, φυλακισμένος άνθρωπος, καταφέρει να σπάσει τα δεσμά του, οι πολλοί δεν έχουν βγάλει το παραμικρό συμπέρασμα, συνεχίζουν να είναι συνένοχοι στο έγκλημα χωρίς καν να το καταλαβαίνουν, οπότε τζίφος, άδικος κόπος και κάπου, κάπως, κάποτε αυτός ο φαύλος κύκλος θα αναπαραχθεί;
Μήπως, αντίθετα, είναι αισιόδοξος; Το μήνυμά του είναι ότι η αναισθησία, η ελαφρότητα στη σκέψη της πλειοψηφίας, μας πλήττει μόνο στο βαθμό που δεν έχουμε βρει το θάρρος να πούμε “ως εδώ και μη παρέκει”, οπότε από τη στιγμή που το έχουμε κάνει, από τη στιγμή που έχουμε κατακτήσει την ελευθερία μας, άσε τους υπόλοιπες μαλάκες να κουρεύονται, άστους στη μιζέρια τους, να ψάχνουν για το επόμενο τηλεοπτικό θέαμα;
Ή μήπως, τελικά, δεν είναι παρά κυνικός και σαρκαστικός απέναντι σε όλους μας; Και ότι αυτό που θέλει να πει είναι “μη βιάζεσαι να χαρείς με τη νίκη του καταπιεσμένου, φιόγκο, γιατί κατά βάθος δε διαφέρεις σε τίποτα από τους υποκριτές τηλεθεατές του Truman Show”;
Γνώμες;[/SPOILER]