Γερή δόση σινεμά σήμερα.
[B]Η Γλώσσα της Πεταλούδας[/B]
[I]"Την άνοιξη, η αγριόπαπια επιστρέφει στη γη της για να ζευγαρώσει. Τίποτα και κανείς δε μπορεί να τη σταματήσει. Αν της κόψεις τα φτερά, θα φτάσει κολυμπώντας. Αν της κόψεις τα πόδια, θα χρησιμοποιήσει τα ράμφος της, όπως χρησιμοποιείται ένα κουπί στο ρέμα. Αυτό το ταξίδι είναι ο λόγος της ύπαρξής της.[/I]
…ή και όχι;
[SPOILER]Απ’ ότι φαίνεται, η εξέταση της Ισπανίας της δεκαετίας του '30 μέσα από την αθώα παιδική ματιά και με άφθονες αναφορές στη φύση ως σύμβολο ελευθερίας και δημοκρατίας, είναι ένα θέμα πολύ προσφιλές στους Ισπανούς σκηνοθέτες. Πάντως, για όσους η θεματική αυτή είναι πολύ γνώριμη από την πιο γνωστή ταινία που έχει γυριστεί ποτέ για την Ισπανία του Φράνκο, δηλαδή το Λαβύρινθο του Πάνα, η εμπειρία εδώ είναι κάπως διαφορετική - τα παραπάνω προσεγγίζονται με έναν πολύ πιο υπαινικτικό τρόπο και αντικαθιστώντας το ονειρικό στοιχείο με μια καθαρά ρεαλιστική ματιά.
Όσο για τη φιλία ανάμεσα στο ανήσυχο πιτσιρίκι και τον ηλικιωμένο διαφωτιστή-μέντορα (εδώ, τον προοδευτικό δάσκαλο), ναι, σαν θέμα είναι πολυφορεμένο, αλλά εγώ προσωπικά δεν έχω δει και πολλές φορές το ξετύλιγμα της ιστορίας να καταλήγει σε μια έκβαση που αρνείται εντελώς τους μελοδραματισμούς και τις εύκολες δικαιώσεις και αντ’ αυτών επιλέγει να μας δώσει ένα φινάλε που σίγουρα δε μας “αρέσει” αλλά δίνει στο σκηνοθέτη το έναυσμα να σχολιάσει την πραγματική Ιστορία και όχι την “εναλλακτική”, αυτή που “έπρεπε να λάβει χώρα”.
Στην προκειμένη περίπτωση, ο σκηνοθέτης Χοσέ Λουίς Χουέρδα εικάζω ότι θέλησε να διαφοροποιηθεί από την πεπατημένη της απλής εξύμνησης του χαμένου αγώνα των Δημοκρατικών και να πει κάτι πιο φρέσκο και ίσως πιο χρήσιμο - κι αυτό που διάλεξε ήταν, όπως το κατάλαβα εγώ, να κάνει ένα πικρό σχόλιο πάνω στη συλλογική ντροπή της Ισπανίας για το συμβιβασμό με το φασισμό και την υπερβολικά εύκολη εγκατάλειψη του αγώνα για δημοκρατικές ελευθερίες και δικαιώματα. Πράγματι, το βλέμμα του μικρού στην τελική (πανέμορφη) σκηνή δε φανερώνει ούτε ηθική ικανοποίηση, ούτε ψυχική ανάταση για την επίγνωση του τι ήταν σωστό και τι λάθος. Το μόνο που βλέπεις είναι ενοχή. Και βέβαια (ούλτρα-κλισέ αλέρτ)… το βίαιο τέλος της αθωότητας και τη συσχέτιση με το συλλογικό υποσυνείδητο μιας ολόκληρης χώρας. Yeah, yeah…
Είναι γεγονός ότι, όπως συμβαίνει συνήθως σε τέτοιες ταινίες, ο σκηνοθέτης για δραματικούς και “καλλιτεχνικούς” λόγους αφηγείται την ιστορία του μέσα σε ένα σκόπιμα γενικόλογο πλαίσιο, κάτι που εδώ σίγουρα μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να “διαβάσει” κανείς την ταινία στη νερόβραστη και απλοϊκή λογική του “χρέους του κάθε πολίτη να υπερασπίζεται τη δημοκρατία, κάτι που όταν δε συμβαίνει οδηγούμαστε δίκην τιμωρίας στην εκτροπή” μπλα μπλα μπλα. Ευτυχώς, η Ιστορία είναι πάντα η Ιστορία και όποιος την ξέρει, γνωρίζει ότι τα πράγματα δεν είναι και τόσο απλά και βολικά. Βέβαια απ’ αυτή την άποψη δε νομίζω ότι η ταινία έχει κάτι να προσφέρει στο θεατή που δεν έχει ιδέα τι σκατά έγινε στον Ισπανικό Εμφύλιο, σε στυλ “επιμόρφωσης” ή δεν ξέρω κι εγώ τι. Περισσότερο θα εκτιμηθεί από όσους ήδη γνωρίζουν έστω τα βασικά γι’ αυτή την ιστορία - και ίσως και κάτι παραπάνω απ’ αυτά.
Παραμένει πάντως μια πολύ όμορφη ταινία που αντιστέκεται στο μοίρασμα “δημοκρατικών” άλλοθι και που λέει αλήθειες. Πάντα βέβαια μέσα από μια αρκετά στριφνή αφήγηση και με διάφορα “επίπεδα” στις επί μέρους πτυχές/υποϊστορίες της, και γι’ αυτό μπορεί και να κουράσει κάπως. Στο τέλος, πάντως, ανταμείβει.[/SPOILER]
Και λίγο νωρίτερα
Χωρίς πολλά-πολλά, Simon Pegg, Dylan Moran και άντε γειά γατάκια ξέρω γω. Τίποτα το σπέσιαλ απολύτως: τυπική γλυκερή κωμωδιούλα με πανεύκολα “μηνύματα”, προβλέψιμο τέλος, “συγκίνηση” και όλα τα γνωστά. Αλλά πολύ γέλιο ρε.
Το απαράμιλλο κωμικό ένστικτο των δύο κατεργάρηδων εκατέρωθεν της Ιρλανδικής Θάλασσας είναι πάντα εγγύηση γι’ αυτό.