Ε, κύριος! Έχουμε κι από δω μεριά τον μορφονιό.
[I]“Don’t look for happy endings, Tom. This is not an American story - it’s an Irish one”.[/I]
[SPOILER]Θα είμαι ειλικρινής, πάνω σε τούτο δω έπεσα εντελώς από σπόντα, όταν σε ανύποπτο χρόνο ανακάλυψα ότι το θεϊκό [B][U]God Be With You[/U][/B] της [B]Dolores O’ Riordan[/B] προέρχεται από δω. Απ’ την άλλη, όταν συνειδητοποίησα στην αρχή της ταινίας ότι θέμα της είναι ο IRA, και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν είχε τύχει ποτέ να ακούσω κάτι γι’ αυτήν, παρά το γεγονός ότι έχει το καστ που έχει και είναι σκηνοθεσίας [B]Άλαν Πάκουλα,[/B] σκέφτηκα “τώρα μάλιστα… άλλη μια αμερικανιά με προβλέψιμες κραυγές εξορκισμού της “τρομοκρατίας”, τούτο δω μάλιστα παίζει να ναι τόσο αίσχος που το σιχάθηκαν ακόμα κι αυτοί που συνήθως τη βρίσκουν με κάτι τέτοια… τέλος πάντων, αφού το κατέβασα και το βαλα, ας το συνεχίσω και βλέπουμε”.
Τελικά, έκατσα και το είδα μέχρι το τέλος.
Να το πω ευχάριστη έκπληξη; Θα το πω. Δε βρίσκεις και πολύ συχνά περιπέτειες καθαρά χολιγουντιανής αισθητικής που όμως να χουν και νιονιό - μάλιστα το να βρεις τέτοιες με πολιτικές προεκτάσεις (του genre του “πολιτικού θρίλερ” - απεχθής όρος αλλά δε βαριέσαι) είναι ακόμα πιο σπάνιο. Το The Devil’s Own είναι μία απ’ αυτές. Το πιο δυνατό σημείο της είναι ότι, τελείως αναπάντεχα, ΔΕΝ αρθρώνει καταδικαστικό/“καταγγελτικό” λόγο κατά του IRA. Αυτό κι αν είναι σπάνιο! Ακόμα και οι καλυτερότερες ταινίες που έχω δει, οι οποίες καταπιάνονται με το όλο θέμα IRA, the troubles στη Β. Ιρλανδία κτλ., αντιμετωπίζουν σκληρά τους republicans - βλ. Ματωμένη Κυριακή και Εις το Όνομα του Πατρός.
Ειλικρινά δεν έχω ιδέα πώς σκατά συνέβη να πάρει έγκριση από μεγάλο στούντιο του Χόλιγουντ μια ταινία με πρωταγωνιστή έναν μαχητή του IRA ο οποίος παρουσιάζεται σχεδόν σαν ήρωας, αλλά δε με χαλάει καθόλου. Όχι ότι η ταινία εξιδανικεύει συνολικά τη δράση του IRA, αυτό έτσι κι αλλιώς θα ήταν αδύνατο, ίσως δε και αθέμιτο. Γενικά το όλο θέμα είναι λεπτό και για να είμαι ειλικρινής έχω αλλάξει κάμποσες φορές γνώμη, κατά καιρούς. Αλλά δε χρειάζεται να συμφωνείς ιστορικά/ιδεολογικά με τις επιλογές του ένοπλου ενωτικού κινήματος της Βορείου Ιρλανδίας για να σου τη σπάνε οι απλοϊκές, καθωσπρέπει, πολιτικά ορθές προσεγγίσεις. Και αυτή εδώ η ταινία, ευτυχώς, το καταλαβαίνει αυτό. Και αποδίδει όμορφα αυτήν ακριβώς τη λεπτότητα του ζητήματος. Το ότι στην πονεμένη βορειοϊρλανδική ιστορία τα πράγματα δεν είναι άσπρο-μαύρο. Και ότι ως εκ τούτου, όταν συγκρούονται δύο χαρακτήρες απ’ τους οποίους ο ένας πιστεύει στην πολιτική χρήση φυσικής βίας και ο άλλος είναι αυστηρά αντίθετος με κάθε χρήση φυσικής βίας από ανθρωπιστική σκοπιά, δεν είναι ανάγκη ο πρώτος να είναι ο “κακός” και ο δεύτερος ο “καλός”, ο ένας να χει άδικο κι ο άλλος δίκιο - μπορεί κι οι δύο, κατά κάποιον τρόπο, να έχουν δίκιο, ο καθένας απ’ τη δική του σκοπιά. Να είναι και οι δυο “καλοί”.
…να και κάτι που δεν πίστευα ποτέ ότι θα έγραφα!
Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν είναι τυχαίο το θάψιμο που έφαγε και τρώει, γενικά, η ταινία, από το '97 που βγήκε μέχρι σήμερα. Π.χ. ο μακαρίτης ο Έμπερτ (σημαντικότατος κριτικός γενικά, αλλά καθαρά αμερικάνικης λογικής) έγραψε ότι “η ταινία φανερώνει πλήρη έλλειψη κατανόησης της ιστορίας της Β. Ιρλανδίας”. Ενώ στη Βρετανία δέχτηκε σφοδρές επιθέσεις, στη λογική ότι “ωραιοποιεί τον IRA”. Καμία έκπληξη, γενικώς.
Με καθαρά κινηματογραφικούς όρους η ταινία δεν είναι αριστούργημα, από την άποψη ότι δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο που να ξεχωρίζει ιδιαίτερα. Απλά, είναι ισορροπημένη από κάθε άποψη: η σκηνοθεσία είναι λιτή και σωστή από πλευράς κινηματογραφικής οικονομίας, η καλλιτεχνική διεύθυνση και η φωτογραφία το ίδιο, το σενάριο ξέρει πότε να σπριντάρει, πότε να χαμηλώσει τους τόνους και πώς να οδηγήσει όλα τα στοιχεία της ιστορίας σε κλιμάκωση, και οι οι ερμηνείες αποδίδουν με απρόσμενη σεμνότητα και ευαισθησία την ψυχολογία των χαρακτήρων. Φυσικά, εκ των δύο “μεγάλων ονομάτων” ξεχωρίζει σαφώς ο Μπραντ Πιτ στο ρόλο του στελέχους του IRA - έτσι κι αλλιώς είναι ο καλύτερος ηθοποιός εδώ πέρα.
Προτείνεται.
Όχι απαραίτητα σε όσους δεν έχουν ασχοληθεί με τις “Ταραχές”, καθώς ομολογουμένως δεν μπαίνει και πολύ στον κόπο να εξηγήσει τα βασικά, αλλά περνάει κατευθείαν στην ουσία, δηλαδή στην σκιαγράφηση της ψυχολογίας των αντιμαχόμενων πλευρών… όσοι όμως έχουν μια ιδέα, μάλλον θα νιώσουν.[/SPOILER]