Το 1990, πρώτη μου γεμάτη χρονιά ως ενεργός ακροατής, περισσότερο από πρώτο έτος των 90s μπορεί να λογίζεται σαν τελευταίο των 80s, αφού είναι η τελευταία χρονιά που το metal βρίσκεται στο επίκεντρο του mainstream ενδιαφέροντος, ενώ ο κύκλος της παραγωγικότερης (ποιοτικά και ποσοτικά) περιόδου πολλών και καταξιωμένων σχημάτων του χώρου έκλεισε τότε, όπως τελικά αποδείχθηκε. Όλα αυτά βέβαια δεν μπορούσαν να γίνουν αντιληπτά εκείνη την στιγμή από έναν νεαρό metalhead που, έχοντας ακόρεστη δίψα να τα ακούσει και να τα μάθει όλα, ήταν στην πολύ ευχάριστη θέση να ανακαλύπτει το παρελθόν ταυτόχρονα με τις καινούριες κυκλοφορίες που, λες και το κάνανε επίτηδες, προέρχονταν από όλους σχεδόν τους μεγάλους και σημαντικούς και έπρεπε να τσεκαριστούν πάραυτα!
Έτσι, η διαδικασία να δούμε τι ξεχώρισε από τα τότε πεπραγμένα με την πολυτέλεια των πολλών ετών που έχουν παρέλθει, παρουσιάζει πια μεγαλύτερο ενδιαφέρον όταν έχεις ζήσει την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής, έστω και με τους περιορισμούς της πρόσβασης σε μουσική/πληροφορίες που έθετε η ηλικία και ο τόπος διαμονής! (Οπότε, αν κάποιες αναφορές βγουν λίγο παραπάνω βιωματικές απ’ ότι συνηθίζω, θα καταλάβετε!)
1. Judas Priest – Painkiller
Από τις ευκολότερες και εντελώς αυτονόητες πρωτιές στο παιχνίδι. Η προσωπική μου σύνδεση με το Painkiller ξεκίνησε το φθινόπωρο του 1990 όταν ο συμμαθητής και καλός φίλος Θωμάς μού έδινε την κασέτα του τότε νέου δίσκου των Priest, αυτού που είχε τύχει τόσο αποθεωτικής κριτικής στο Metal Hammer (παρεμπιπτόντως, στο ίδιο τεύχος που εκθειάζονταν και τα Rust In Peace και… Nο Prayer For The Dying!). Δεν μπορούσα τότε να φανταστώ ότι θα ήταν μια από τις πλέον κομβικές στιγμές της ενασχόλησης μου με την μουσική!
Για εβδομάδες άκουγα τον δίσκο στο walkman πριν κοιμηθώ κάθε βράδυ, αλλά πολλές φορές και το επόμενο πρωί προτού φύγω για το σχολείο! Τα καθηλωτικά riffs, τα απίστευτα solos, οι εθιστικές μελωδίες και, πάνω από όλα, ΑΥΤΗ η φωνή, ήταν μια αποκάλυψη για μένα.
Και βέβαια, αυτή η ανεκτίμητη αίσθηση του να ανακαλύπτεις ένα τέλειο album τη στιγμή που κυκλοφορεί, αυτό που ζηλεύαμε όταν ακούγαμε και διαβάζαμε για όλα εκείνα τα, από καιρό, κλασικά LPs.
2. Psychotic Waltz – A Social Grace ή αλλιώς “θα μπορούσε κάλλιστα να είναι πρώτο (part I)”
Οι Psychotic Waltz από το San Diego με το hippie metal τους (όπως αυτοπροσδιοριζόταν) ήταν άλλη μια περίτρανη απόδειξη για το πως και το πόσο το underground συντελούσε στο να προχωράει η σκηνή, σε μια εποχή όπου υπήρχε ακόμα χώρος για να εκδηλωθεί το καινοτόμο, το υβριδικό. Ένα είδος metal τολμηρό (παράτολμο ίσως), με μια ελευθεριάζουσα αντίληψη, που απεχθάνεται τα cliché και τις συμβάσεις, που δεν διστάζει να περιπλανηθεί σε άγνωστες έως τότε διαστάσεις, που επιβιώνει από παρ’ ολίγον θανατηφόρα ατυχήματα και αναποδιές και εκτοξεύεται από την παρουσία ενός τόσο ιδιαίτερου τραγουδιστή και στιχουργού ο οποίος με την σειρά του αφιερώνει το πιο συναισθηματικά φορτισμένο κομμάτι του δίσκου στον Ian Anderson (“my teacher” τον προσφωνεί – δικαίως, σχεδόν ακούγεται η ανάσα του στο I Remember, η δημιουργική του πνοή σίγουρα διακρίνεται πάντως).
Το A Social Grace είναι ένα από τα επιφανέστερα κατορθώματα του metal χώρου, τόσο ιδιαίτερο και υπερβατικό που ούτε οι ίδιοι οι Psychotic Waltz δεν επιχείρησαν να το επαναλάβουν!
3. Bathory – Hammerheart ή αλλιώς "θα μπορούσε κάλλιστα να είναι πρώτο (part IΙ)"
Η μεταμόρφωση των Bathory που ξεκίνησε στο “Blood Fire Death” παίρνει εδώ την οριστική της μορφή.
O Quorthon αφού έβαλε τις βάσεις για το black metal αποφάσισε να αριστεύσει και στο πεδίο του επικού. Το Hammerheart είναι από τις περιπτώσεις εκείνες δίσκων που σε μεταφέρουν νοερά στα σκηνικά που διηγούνται με χαρακτηριστική ευκολία. Αυτό οφείλεται πρωτίστως στην ερμηνεία του Ψηλού που, με τους δεδομένους περιορισμούς της φωνής του, καταθέτει την ψυχή του φωνάζοντας και εννοώντας κάθε στίχο και εμπνευσμένη μελωδία από αυτές που συναντάμε σε πληθώρα εδώ.
Οι Bathory με το Hammerheart προσέθεσαν άλλο ένα ορόσημο στη metal εποποιία, με όλη την βαρύτητα που φέρει μια τέτοια διατύπωση, Ευτυχείς όσοι μπήκαν στο πνεύμα του και βίωσαν την μεγαλοπρέπεια που αποπνέουν οι πολεμικοί παιάνες που περιέχει!
4. Megadeth – Rust in Piece
Ο Mega Dave αλλάζει όλη την ομάδα (πλην του junior φυσικά) και έχοντας πλέον τους κατάλληλους συνεργάτες δίνει το αριστούργημα που όλοι πίστευαν ότι ήταν ικανός να δημιουργήσει αλλά δεν το είχε κάνει έως τότε. Ο ένας Ύμνος διαδέχεται τον άλλο και η είσοδος στη νέα δεκαετία γίνεται με τον εντυπωσιακότερο τρόπο. Τα 90s θα φερόταν (για το μεγαλύτερο διάστημα) καλά στους Megadeth – σε αντίθεση με πολλούς άλλους σύγχρονους τους!
5. Lethal – Programmed
Σε μια συγκυρία όπου το USPM έδειχνε να πνέει τα λοίσθια οι Lethal παρουσίασαν αυτό το δυσθεώρητο κομψοτέχνημα, τον καλύτερο Queensrÿche δίσκο που δεν κυκλοφόρησαν οι Queensrÿche… αλλά πολύ θα ήθελαν να το είχαν κάνει!
Επίσης, να μου καεί το πληκτρολόγιο αν δεν αποδώσω τις δέουσες τιμές στα:
Slayer – Seasons in the Abyss: Ο τελευταίος πραγματικά εκπληκτικός δίσκος των Slayer συνεχίζει από εκεί που σταμάτησε το South of Heaven, δίνοντας βάρος πλέον στην επιβλητική ατμόσφαιρα, μιας και το θέμα της ταχύτητας είχε τερματίσει στο Reign n Blood. Οι Σφαγείς και με αυτό τους το πρόσωπο καταφέρνουν να δείχνουν αποτρόπαια ακραίοι και είναι πραγματικά απορίας άξιον γιατί δεν συνέχισαν σε αυτόν τον μονοπάτι που τόσο τους ταίριαζε, αλλά επιχείρησαν να δημιουργήσουν ένα Reign in Blood ptII (κατά δήλωση τους), με όσα ακολούθησαν έκτοτε να είναι λιγότερο ή περισσότερο καλά, όλα όμως μακράν κατώτερα της πρώτης, κλασικής περιόδου τους.
Στην τελευταία καλή χρονιά του thrash ξεχώρισαν επίσης, μεταξύ άλλων, το Coma of Souls, όπου οι Kreator επαναλαμβάνουν με την ίδια, μεγάλη επιτυχία την φόρμουλα που είχαν τελειοποιήσει στο προηγούμενο τους. Η συνέχεια της δεκαετίας θα ήταν δύσκολη αλλά και (κάποιες φορές) ενδιαφέρουσα. Δεν ξεχνάμε βέβαια και το Twisted Into Form με τις tech thrash διαθέσεις του, που κατέδειξε ότι οι Forbidden δεν ήταν το τυπικό Bay Area συγκρότημα!
Από την άλλη, το Never Neverland κατέστησε σαφές ότι οι Annihilator είχαν έρθει για να μείνουν, όπως και το ότι ήταν πρακτικά μια ομάδα μουσικών με εντελώς ρευστή σύνθεση που πλαισίωναν τον μαέστρο Jeff Waters!
Atheist – Piece of Time: Οι Atheist με έδρα την Sarasota στη Florida ηχογράφησαν το πρώτο τους LP στα τέλη του 1988, όμως το ημερολόγιο έδειχνε 1990 όταν κυκλοφόρησε επίσημα, αφού η εταιρεία που τους είχε υπογράψει χρεοκόπησε. Ίσως γι’ αυτό το “Piece of Time” δείχνει να διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με τον πρωτόλειο death - thrash ήχο, σαν μια μίξη Death με Slayer. Εδώ όμως έχουμε κάτι πολύ πιο συναρπαστικό! Technical death/thrash ήταν η ετικέτα που τους προσάψαν τότε, μιας και οι εν λόγω αρέσκονταν στις ασυνήθιστες δομές στα κομμάτια τους (τόσο που το να καταλάβεις ποιο είναι το chorus δεν ήταν καθόλου απλή υπόθεση!) και στις συχνές εναλλαγές ρυθμών, και όλα αυτά χωρίς να ξεφεύγουν οι διάρκειες!
Έτσι, το “Piece of Time” ήταν και αποδείχτηκε κάτι μακράν περισσότερο από ένα πολλά υποσχόμενο ντεμπούτο. Όντας αποφασιστικά progressive αλλά και αναντίρρητα death (όσο κι αν ο όρος progressive death metal θα σήμαινε εντελώς διαφορετικά πράγματα στο μέλλον), οι Atheist σύντομα θα ωθούσαν τις αρετές τους στα όρια με το επόμενο, μεγαλειώδες βήμα τους!
Το νεαρότατο και ακμαιότατο τότε death παρακλάδι ήδη λοιπόν είχε ξεκινήσει να προσφέρει εναλλακτικές θεωρήσεις, όπως μας δείχνουν και οι Nocturnus με το The Key – και όχι μόνο γιατί κάνουν χρήση πλήκτρων! Κατά τα λοιπά, οι άρχοντες της σουηδικής σκηνής Entombed ντεμπουτάρουν με το Left Hand Path και αφήνουν πολλά στόματα ορθάνοιχτα, ενώ την κυκλοφορία του πάρα πολύ καλού Spiritual Healing των Death επισκίασε εν πολλοίς η καταστροφική περιοδεία που ακολούθησε και οδήγησε τον Schuldiner στην απόφαση να συνεργάζεται έκτοτε με μουσικούς της επιλογής του για τις ανάγκες των ηχογραφήσεων/περιοδειών, και όχι με μόνιμα μέλη
Trouble - Trouble: Όταν ένα συγκρότημα κυκλοφορεί τον ομώνυμο δίσκο του – και δεν είναι το πρώτο τους – δύο τινά μπορεί αυτό να σημαίνει. Ή έχουμε μια επιστροφή στις ρίζες, ή μια δραστική αλλαγή (να σηματοδοτεί δηλαδή ένα νέο ξεκίνημα). Στην περίπτωση των Trouble επαληθεύεται το δεύτερο ενδεχόμενο. Εδώ τα τραγούδια είναι πιο εστιασμένα στη δομή τους και οι αργόσυρτοι ρυθμοί έχουν δώσει τη θέση τους σε πιο γρήγορα tempo – πάντα heavy όμως – σε περισσότερο groove και στις έως τότε υποβόσκουσες ψυχεδελικές τάσεις τους, που πλέον εκδηλώνονται ανοιχτά.
Έχοντας το προνόμιο να περιέχει τόσο αξιόλογο και ποικιλόμορφο υλικό, το τέταρτο album των Trouble σήμανε αδιαμφισβήτητα μια αναγέννηση για τους εν λόγω, παρά την αλλαγή κατεύθυνσης. Άλλωστε, ούτε κι οι Sabbath παρέμειναν εσαεί προσκολλημένοι στον ήχο των τριών πρώτων δίσκων τους!
Στον παραδοσιακό ήχο τώρα, το The Eye κλείνει την καλύτερη περίοδο του/των King Diamond. Η κλασική σύνθεση πάντως της μπάντας έχει ήδη αρχίσει να φυλλοροεί με την αποχώρηση του τεράστιου Mikkey Dee, κάτι που θα είχε συνέχεια, συνεπεία της επαναδραστηριοποίησης των Mercyful Fate λίγο αργότερα (ένα από τα ουσιαστικότερα reunions) που μοίρασε το ενδιαφέρον και τον χρόνο του βασιλιά Διαμαντή μεταξύ των δύο σχημάτων.
Οι Black Sabbath πάλι, με το που σταθεροποίησαν κάπως μια σύνθεση - πολλώ δε μάλλον όταν αυτή περιλάμβανε τόσο άξιους συνοδοιπόρους του Iommi - επανήλθαν στα δισκογραφικά δρώμενα με το συγκλονιστικό Tyr, η αξία του οποίου γίνεται ακόμη πιο ξεκάθαρη αν κριθεί αυτόνομα. Τέλος, αν οι Sanctuary παρέμειναν γνωστοί μετά το τέλος της σύντομης πορείας τους αυτό οφείλεται (και) στο απίστευτο Into the Mirror Black!
Σε άλλα νέα εκείνης της εποχής, εξελίσσοντας το ύφος του πρώτου δίσκου σε μια πιο blues κατεύθυνση, το Lucifuge καθιερώθηκε στις συνειδήσεις των περισσοτέρων σαν το magnum opus των Danzig.
Οι King’s X, πάντα ξεχωριστοί και υπερταλαντούχοι, συνεχίζουν τα δικά τους στο Faith Hope Love - θα ήταν πάντως ενδιαφέρον να είχε κυκλοφορήσει 17 Σεπτεμβρίου ο δίσκος!
Last but not least που λέμε εδώ στα ορεινά, τέσσερεις “περιθωριακοί τύποι” μας συστήνουν έναν καινούριο κόσμο με το Facelift, τον δίσκο που έστρωσε το δρόμο για την επικράτηση του grunge περισσότερο από οποιονδήποτε άλλη κυκλοφορία των μετέπειτα μεγάλων του είδους έως εκείνη τη στιγμή. Παρεμπιπτόντως, οι εν λόγω Alice in Chains συμμετείχαν στο αμερικανικό σκέλος της Clash of the Titans της επόμενης χρονιάς, χωρίς να ξεσηκώσουν πάντως… θύελλα ενθουσιασμού!
.