Eίναι.
Και o Kirk Douglas στην αυτοβιογραφία του τον χαρακτηρίζει ταλαντούχο καθήκι…
Μέχρι ώρας έχω δει τρεις ταινίες του: το Shining, το A Clockwork Orange και το Barry Lyndon. Θέλω, επίσης, να δω το Paths of Glory, το Full Metal jacket, το Dr. Strangelove και τη Lolita, κάποια στιγμή. Για κάποιο λόγο, όμως, φοβάμαι να δω την Οδύσσειά του, από τα σχόλια και μόνο συμπεραίνω ότι μάλλον πρόκειται για την πιο “επιτηδευμένη” ταινία του και απευθύνεται σε άλλο κοινό. Δε θα το επιχειρήσω λοιπόν, στο άμεσο μέλλον τουλάχιστον.
Η αγαπημένη μου ταινία του, μέχρι στιγμής, είναι το Barry Lyndon. Δεύτερο έρχεται το Shining και τρίτο το A Clockwork Orange. Συμφωνώ κι εγώ με τον Κιράτζο -που έγραψε τέσσερα χρόνια πριν ;p- ότι το βιβλίο σου αφήνει μία άλλη αίσθηση στο τέλος. Όσοι το έχουν διαβάσει, ξέρουν. Εκτός από κάποιες λεπτομέρειες -αν και όχι τόσο “λεπτομέρειες”- που αλλάζει στην ταινία, παρουσιάζει και τον πρωταγωνιστή του ως έναν άνθρωπο χωρίς ευαισθησίες. Τουλάχιστον εγώ αυτό εξέλαβα. Δε θα σχολιάσω τα κοινωνικά μηνύματα, στο βιβλίο να δείτε πόσα κοινωνικά μηνύματα και με πόση ωμότητα και σκληρότητα παρουσιάζει τα γεγονότα. Ως έναν βαθμό το πετυχαίνει και στην ταινία εν μέρει, αλλά όχι απολύτως. Πάντως, το ότι διάβασα το βιβλίο πριν δω την ταινία με έκανε να την κρίνω περισσότερο αυστηρά και άδικα.
Το Μπάρρυ Λύντον, πάντως, κερδίζει στις λεπτομέρειες, και όταν λέω κερδίζει, το εννοώ. Έμεινα όταν διάβασα τα μέσα που χρησιμοποίησε για να γυριστεί η ταινία, ούτως ώστε το αποτέλεσμα να φανεί πιο φυσικό. Η πρωτοτυπία (των μέσων) της, σε συνδυασμό με την άριστη ηθοποιία, κ.λπ κ.λπ, την κατατάσσει αναμφίβολα στις καλύτερες ταινίες εποχής που έχουν υπάρξει ποτέ. Μπορεί, εν πρώτοις, να κουράζει λιγάκι -σ’ αυτό παίζει ρόλο και η μεγάλη της διάρκεια: τρεις ώρες- αλλά στο τέλος σε αποζημιώνει.
Και τέλος, ας πω την γνώμη μου και για το Shining. Αν και δεν είμαι οπαδός αυτού του είδους, η Λάμψη είναι απ’ τις ταινίες που μπορώ να βλέπω ξανά και ξανά, χωρίς να κουράζομαι. Λίγο η ιστορία, η ανατροπή στο τέλος που σε αφήνει “στήλη άλατος”, λίγο η υπέρτατη ερμηνεία του Νίκολσον, ο οποίος γίνεται, για τα καλά, ένα με τον ρόλο που υποδύεται, λίγο η σκηνοθεσία -λίγο;;;-, το αποτέλεσμα είναι άρτιο.
Tα γράφεις πολύ έμορφα και πραγματικά χαίρομαι που υπάρχουν κι άλλοι που αντιλαμβάνονται το μεγαλείο του Barry Lyndon (προσωπικά η αγαπημένη μου από Kubrick). Θα ήθελα να σταθώ λίγο σε αυτά που αναφέρεις για την ερμηνεία του Νίκολσον. Είναι σχετικά κοινή παραδοχή ότι πρόκειται για ιστορική ερμηνεία. Υπάρχουν όμως φωνές (μεταξύ των οποίων και η δική μου) που την θεωρούν μια λανθασμένη ερμηνεία. Εξαιρετική αν την σκεφτείς να παίζει με τους όρους της, αλλά στην ουσία της λανθασμένη. Κι αυτό γιατί χαρακτηρίζεται από μια γκροτέσκα υπερβολή -αυτή θα μου πεις είναι η γοητεία του Τζακ- όμως καταντά καρτουνίστικη. Το πιο αξιοπερίεργο φάουλ όμως είναι ότι η psycho περσόνα του Νίκολσον είναι ήδη εκεί από την αρχή της ταινίας. Κάτι που τον κάνει μη-ρεαλιστικό σαν πατέρα της οικογένειας (είναι σαν κάποιος να φύτεψε έναν τυχαίο παρανοικό serial killer σε μια άγνωστη σε αυτόν οικογένεια) και φυσικά δεν δείχνει και την φυσιολογικά σταδιακή παράνοια που θα προκαλούσε ένας εγκλεισμός στο καταραμένο ξενοδοχείο (κάτι που αποτυπώνεται φυσικά σωστά στο βιβλίο του Κινγκ)
Παράτα τα όλα επιτόπου και δες Space Odyssey. Κι άσε τα νιουφάκια εδώ να ψηφίζουν σωρηδόν Κουρδιστό Πορτοκάλι - εξαιρετική, μην παρεξηγηθώ, αλλά ούτε καν κοντά σε 2001. Μιλάμε για σινεμά σεμιναριακό.
μπραβο στη silent για τα σχολια της πανω στο barry lyndon.
δες κ 2001 (αν κ ειναι πιο πολυ visual/ψυχεδελικο τριπ και οχι 1+1=2) , δες κ full metal jacket για την ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ πρωτη ωρα
και δειτε κ αυτο εδω το ΕΠΟΣ
[B]Jodorowsky’s dune[/B]
Πολύ καλό σχόλιο.
Όμως, στη λογική ότι ο Κιούμπρικ σχεδόν ποτέ δεν γυρίζει ταινίες με σαφές νόημα (και βέβαια έχω την εντύπωση ότι δεν είχε εξαρχής καμία πρόθεση να ακολουθήσει το βιβλίο), μια ερμηνεία είναι ότι ο χαρακτήρας του Νίκολσον είναι όντως εξαρχής παρανοϊκός και φέρνει την οικογένειά του στο ξενοδοχείο με σκοπό να της κάνει κακό και μια άλλη ερμηνεία είναι ότι ο χαρακτήρας του δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, είναι στη φαντασία του παιδιού ή της γυναίκας του.
Άλλωστε κανείς τελικά δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι είναι αληθινό και τι όχι απ’ όσα βλέπουμε και αυτό είναι σχεδόν πάντα το μεγαλείο του Κιούμπρικ. Ότι σπάνια καθοδηγεί τον θεατή στο να διαλέξει πλευρά, δίνοντας τελικά στην απόφαση (του θεατή) πολύ μεγαλύτερο βάρος.
PS. Barry Lyndon, μεγάλη λατρεία εννοείται.
Υπάρχει μια ιστορία γύρω από την Λάμψη και την ερμηνεία του Νίκολσον, την οποία θα μεταφέρω όπως θυμάμαι. Υπάρχει ένα ντοκιμαντέρ για τον Κιούμπρικ στο οποίο κάποια στιγμή ο Σπίλμπεργκ διηγείται μια συνάντηση μαζί του λίγες μέρες μετά την προβολή της Λάμψης στις αίθουσες. Τον ρωτάει ο Κιούμπρικ πώς του φάνηκε η ταινία, και απαντάει ο Σπίλμπεργκ “εξαιρετική, αλλά ο Τζακ…” “τον βρήκες υπερβολικό, σωστά;” “ε ναι, κάπως” του λέει ο Σπίλμπεργκ. Τότε ο Κιούμπρικ τον ρωτάει ποιοί είναι οι πέντε αγαπημένοι του ηθοποιοί. Λέει ο Σπίλμπεργκ, αναφέροντας απ’ ότι θυμάμαι τον Κάρι Γκραντ, τον Κλαρκ Γκέιμπλ και άλλους τρεις, και μετά ο Κιούμπρικ τον ρωτάει γιατί δεν ανέφερε καθόλου τον Τζίμι Κάγκνεϊ. “Μ’ αρέσει πάρα πολύ αλλά δε θα τον έβαζα στο τοπ 5 μου”, του λέει ο Σπίλμπεργκ. “Εδώ είναι η διαφορά μας”, του κάνει τότε ο Κιούμπρικ. “Εγώ θα τον έβαζα οπωσδήποτε στο δικό μου τοπ 5. Γι’ αυτό δε θεωρώ ότι ήταν υπερβολικός ο Τζακ στη Λάμψη”. Εν πάσει περιπτώσει το νόημα είναι ότι η ερμηνεία του Νίκολσον μάλλον βγήκε έτσι επειδή τέτοιες ήταν οι οδηγίες του ίδιου του Κιούμπρικ.
Κάτι που με οδηγεί (χωρίς να έχω διαβάσει το βιβλίο, αλλά έχοντας μια ιδέα για κάποιες βασικές διαφορές του σε σχέση με την ταινία) στο να υποθέτω κάτι πολύ κοντά σ’ αυτό που ειπώθηκε πιο πάνω, ότι πιθανότατα ήταν συνειδητή επιλογή του Κιούμπρικ να πάρει κάποια βασικά κομμάτια της ιστορίας και να προχωρήσει σε μια ριζική επανερμηνεία της, εξωθώντας κάποια πράγματα στα άκρα. Μέρος αυτής της λογικής μάλλον ήταν και η ανάγνωση της ιστορίας ως κλειστοφοβικού εφιάλτη απ’ την αρχή μέχρι το τέλος. Σ’ αυτό το πλαίσιο μπορεί να εντάχθηκε κι η αλαφροΐσκιωτη φιγούρα του βασικού χαρακτήρα όπως αυτός ερμηνεύεται από τον Νίκολσον. Γενικά η Λάμψη είναι τέρμα αντι-ρεαλιστική ακόμα και για ταινία τρόμου, ουσιαστικά υπάρχει μονίμως η αίσθηση ότι τίποτα και πουθενά δεν πατάει στην πραγματικότητα, αλλά αυτό ίσως είναι το κυριότερο στοιχείο που δίνει στην ταινία τη γοητεία της. Απ’ την άλλη το να ξενίζει αυτό κάποιους, και ειδικά όσους έχουν διαβάσει το βιβλίο και έχουν άλλη εικόνα, είναι αρκετά κατανοητό.
Πριν απαντήσω στον amazing journey, nameless και awake, να πω ότι μάλλον ήταν τακτική του Κιούμπρικ να αλλάζει λίγο τα φώτα στα βιβλία πάνω στα οποία βάσιζε τις ταινίες του. Δε λέω, η μία καλύτερη από την άλλη, αλλά η αλήθεια να λέγεται. Διαφοροποιεί/αλλοιώνει νοήματα, χαρακτήρες, γεγονότα. Το ίδιο κάνει και στο Κουρδιστό Πορτοκάλι. Τη Λάμψη και το Μπάρρυ Λύντον δεν τα έχω διαβάσει για να μπορώ να εκφέρω γνώμη. ;p
Kαι είπα να το αναφέρω εξαρχής γαμώτο! Αναφέρεσαι σε αυτή τη συνέντευξη
https://www.youtube.com/watch?v=B62f1gQliLY
Οι άλλοι τρεις ηθοποιοί είναι ο Jimmy Stewart, o Henry Fonda και ο Spencer Tracy.
Γενικά η Λάμψη είναι τέρμα αντι-ρεαλιστική ακόμα και για ταινία τρόμου, ουσιαστικά υπάρχει μονίμως η αίσθηση ότι τίποτα και πουθενά δεν πατάει στην πραγματικότητα, αλλά αυτό ίσως είναι το κυριότερο στοιχείο που δίνει στην ταινία τη γοητεία της.
Eδώ βρίσκεται σίγουρα όλο το ζουμί, αυτός είναι ο λόγος που τη λατρεύουμε. Είναι αυτή η “ενοχλητική” ανασφάλεια της μη-επαφής με την πραγματικότητα. Άλλα μήπως ο παραλυτικός φόβος έτσι ακριβώς δεν είναι; 
Μεγάλος Stanley! Σε βάζει ν’αποφασίσεις εσύ φυσικά τι συμβαίνει, με τον ορθολογισμό σου (όπως πολύ σωστά επισημαίνει κι ο ChrisP πιο πάνω) αλλά ακόμη πιο πολύ με το να σου δείχνει εξαρχής τον Jack παρανοϊκό και με όλη αυτή την αίσθηση ότι όλα μπορεί να είναι αλλά και να μην είναι, σε τοποθετεί [U]μέσα[/U] στην ταινία, γίνεσαι και συ άμεσος δέκτης όλων όσων εξελίσσονται στην οθόνη. Ίσως γι’αυτό για πολλούς η Λάμψη είναι ότι τρομακτικότερο έχουν δει. Νομίζω ο ορθολογισμός κερδίζει όταν τελειώσει η ταινία και κάθεσαι, την σκέφτεσαι και την αναλύεις, γιατί κατά την διάρκειά της είσαι και συ μαζί με την Shelley Duvall στο μπάνιο και παραλύεις καθώς ακούς το “Heeeere’s Johnny”.
Το θυμάμαι το ντοκιμαντερ, όπως και τα λεγόμενα του Spielberg.
Το είχα αναφέρει και σε άλλο thread πρόσφατα όταν ξαναείδα την Λάμψη, η ερμηνεία του Τζακ ήταν καθαρά επιλογή Κιουμπρικ. Όπως χαρακτηριστικά έλεγε και στο ντοκιμαντερ ένας από τους συντελεστές, ο Τζακ γυρνούσε τις σκηνές του 60-70 φορές. Όχι επειδή δεν ικανοποιούσαν τον Κιουμπρικ, αλλά επειδή ο τελευταίος ήθελε να κουράσει επίτηδες τον Τζακ για να του βγεί κάτι πιο παλαβό. Μετά τα πρώτα 20-25 takes ο Τζακ είχε εξαντλήσει το ερμηνευτικό του ρεπερτόριο, από εκεί και μετά απλά του έβγαινε η κούραση και η απόγνωση στην ερμηνεία του. Τα takes που χρησιμοποιήθηκαν στην ταινία ήταν συνήθως μετά το 28-29.
Μπορεί να έχει μείνει ως μια υπερβολική ερμηνεία αλλά στην πραγματικότητα ίσως και να είναι η πιο αληθινή του Τζακ.
Πάντως ισχύει πως αν έχεις διαβάσει το βιβλίο η εμπειρία της ταινίας χαλάει κάπως. Ο Κιουμπρικ έχει κρατήσει τον πολύ βασικό κορμό και από εκεί και μετά έχει κάνει κάτι ολότελά δικό του. Ο Κινγκ έχει δηλώσει πολλές φορές ότι μισεί την ταινία.
Όσοι έχουν δει για πρώτη φορά την Λαμψη χωρίς να έχουν διαβάσει το βιβλίο είναι πολύ τυχεροί. Δυστυχώς δεν ανήκω σε αυτούς.
Σίγουρα έχει αναφερθεί, αλλά ας βάλω και το link για το απόλυτο κάψιμο γύρω απ την “ερμηνεία” της Λάμψης. Room 237 aka απίθανες ερμηνείες μιας απίθανης ταινίας.
Προσωπικά αδυνατώ να καταλάβω γιατί θεωρείται μειονέκτημα όταν μια ταινία που βασίζεται σε βιβλίο, δεν ακολουθεί πιστά την ιστορία και τις κατευθύνσεις του βιβλίου.
Αντιθέτως, ο σκηνοθέτης οφείλει στο τέλος να παρουσιάσει τη δική του εκδοχή, ειδάλλως προκύπτει ένα απλό και σχετικά επίπεδο (συνήθως λόγω (χρονικών κυρίως) περιορισμών ) ντύσιμο με εικόνες μιας ήδη γνωστής ιστορίας.
Παρεξήγησις.
Δεν το θεωρώ μειονέκτημα όταν μια ταινία δεν ακολουθεί πιστά ένα βιβλίο. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι αποκλίσεις από το βιβλίο λειτουργούν προς όφελος της ταινίας (εκτός από την Λάμψη που σε πολλούς αρέσει περισσότερο από το βιβλίο, στο μυαλό έτσι γρήγορα μου ήρθε και η ταινία ατελείωτοι αρραβώνες του Ζενε, ενώ είμαι σίγουρος πως θα υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις).
Το μειονέκτημα (αν μπορεί να θεωρηθεί τέτοιο) έχει να κάνει με τον αναγνώστη του βιβλιου που πάει να δει την ταινία. Και θα σου δώσω παράδειγμα. Την Λάμψη την έχω δει 2-3 φορές, την θεωρία σου για την γυναίκα και το παιδί του Τζακ δεν θα μπορούσα να την σκεφτώ ποτέ και πιθανόν κανένας από όσους διάβασαν το βιβλίο του Κινγκ δεν θα μπορούσε να την φανταστεί εύκολα.
Καλώς η κακώς στην πρώτη προβολή (τουλάχιστον) μιας ταινίας που έχεις ήδη διαβάσει το βιβλίο σε κάνει να ξεκινάς παίρνοντας πολλά πράγματα ως δεδομένα. Κάτι που πιθανόν δεν έχει κάνει ο σκηνοθέτης. Εν ολίγης γίνεται πιο δύσκολο να καταλάβεις τι θέλει να πει ο ποιητής σε ανάλογες περιπτώσεις μόνο και μόνο επειδή νόμιζες ότι ήξερες το ποίημα από πριν.
Αχα, ναι έτσι το καταλαβαίνω και το δέχομαι.
Είναι αυτονόητο ότι έχοντας διαβάσει το βιβλίο, κάποιος ξεκινά κατά κάποιο τρόπο ήδη προδιατεθειμένος ως προς το τι θα δει,
Απλά ήθελα να πω ότι η απλή μεταφορά του βιβλίου με όλα τα κενά που επιβάλλονται από τους περιορισμούς που ανέφερα τελικά για μένα χαλάει την όλη εμπειρία. Παράδειγμα το “Όνομα του Ρόδου”, που υπήρξε από τις καλύτερες ανγνωστικές μου εμπειρίες. Στην ταινία του Annaud έλειπαν τόσα πολλά που εγώ θεωρούσα κορυφαία στοιχεία του βιβλίου (πχ οι ατελείωτοι φιλοσοφικοί διάλογοι μεταξύ Γουλιέλμου, Αντσο, Ουμπερτίνου, ηγούμενου κ.α.), που τελικά μου χάλασε εντελώς την ταινία.
Χίλιες φορές να είχε ξεκινήσει ο σκηνοθέτης από τον βασικό κορμό και να είχε φτιάξει κάτι εντελώς διαφορετικό.
Σχετικα με Λαμψη (που ειναι η αγαπημενη μου ταινια γενικως κ την εχω δει 10-12 φορες), ο Κουμπ εκανε καψονια στη Ντουβαλ (την εβαζε να γυρναει σκηνες 50-60 takes) ακριβως για να της σπασει τα νευρα κ να την φερει κανονικα στα ορια ενος αληθινου nervous breakdown οπως η ηρωιδα στη ταινια.
Για τον τζακ δεν ειχε θεμα να τον καψοναρει , απλα του εβγαινε η κλασικη τελειομανια του
αποτι εχω καταλαβει, με τον Τζακ τα πηγαινε μια χαρα γιατι ηταν κ αυτος εξισου πανεξυπνος κ κλικαραν.
ολοι λενε για την ατακα Here’s Johnny , αλλα για μενα ειναι αλλες στιγμες τα ερμηνευτικα tour de force του Νικολσον στη ταινια
το πρωτο που μου ερχεται στο νου ειναι οταν μπαινει πχ στο μπαρ κ λεει την ατακαρα ‘i would give my god damn soul for a drink’ και τριβει τα ματια του οταν βλεπει τον μπαρμαν(απεσταλμενο του διαβολου?)-φαντασμα Lloyd απεναντι του
Hi Lloyd …a little slow tonight ? και το γελιο-trademark
γενικα η ταινια ειναι τριπακι, μπορω να μιλαω ωρες για αυτην
τα πλανα που κανει ο Κουμπρικ ειναι για σεμιναριο χειρουργικης - και σταματω εδω 
Δύο τρόποι υπάρχουν (για μένα τουλάχιστον) για μια καλή και πετυχημένη μεταφορά βιβλίου στον κινηματογράφο.
-
Παίρνεις την βασική ιστορία και βασικά σημεία κλειδιά του βιβλίου με σκοπό να δώσεις εικόνα στην φαντασία που δημιουργεί η ανάγνωση του βιβλίου, καταφέρνοντας να μεταφέρεις στον θεατή τα ίδια συναισθήματα που είχε ο αναγνώστης. Πιο κλασικό παράδειγμα (και πάλι για μένα) ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών.
-
Εμπνέεσαι από την ιστορία κρατώντας τον πολύ βασικό κορμό και κάνοντας κάτι διαφορετικό και εξίσου εμπνευσμένο. Πιο κλασικό παράδειγμα 2001 Η Οδύσσεια του Διαστήματος αλλά και η Λάμψη.
Η πρώτη περίπτωση είναι και πιο κλασική η δεύτερη πιο σπάνια αλλά και πιο δύσκολη αφού απαιτεί έναν αρκετά πιο ανήσυχο σκηνοθέτη (όπως ο Κιουμπρικ βέβαια). Και φυσικά πιο δύσκολη για τους αναγνώστες του βιβλίου για τους λόγους που ανέφερα πιο πριν.
Το όνομα του ρόδου είναι καλό παράδειγμα κακής μεταφοράς που το μόνο που έκανε είναι να ντύσει με εικόνες τον βασικό κορμό της ιστορίας χωρίς να προσπαθήσει για οτιδήποτε άλλο.