Θα βγω λίγο off-topic εδώ, συγγνώμη
Η ιστορία της Kitty Genovese είναι απ’ τις πιο διάσημες στο χώρο της Κοινωνικής Ψυχολογίας, και χρησιμοποιείται γενικά για να περιγραφεί το φαινόμενο του Αμέτοχου Παρατηρητή. Κι ωστόσο, νομίζω συχνά η Κοινωνική Ψυχολογία μπαίνει στη διαδικασία να απο-ιστορικοποιεί ορισμένα φαινόμενα, και να τα αναγνωρίζει γενικά και αδιάκριτα ως συμπεριφορές των ανθρώπινων ομάδων και κοινωνιών. Αυτό μπορεί να ειπωθεί γενικά για την κυρίαρχη Ψυχολογία, σε πολλούς κλάδους, αλλά μιλώντας για κοινωνικά φαινόμενα εστιάζω τώρα σ’ αυτήν.
Δεν ξέρω πόσο παλιά ή πρόσφατη είναι η απάθεια, αλλά βλέπουμε ότι έχει γίνει χαρακτηριστικό των μητροπόλεων, και ειδικά στον Δυτικό κόσμο. Ενδεχομένως, όσο πιο σφιχτά ζουν οι άνθρωποι μεταξύ τους, τόσο πιο πολύ “αποκλείουν” τον άλλον που είναι δίπλα τους, σαν μία εξισορρόπηση για την αίσθηση προσωπικού χώρου και ζωτικού χώρου που (δεν) έχουν. Φυσικά, αυτό είναι μόνο μία ανάγνωση, κι όχι μία αδιαπραγμάτευτη αλήθεια. Υπάρχουν κι άλλα στοιχεία του πλαισίου που μπορεί να αυξήσουν αυτήν την απάθεια (αίσθηση μειωμένης αυτοδιάθεσης και ελέγχου, αποπροσανατολισμός για την ερμηνεία της κατάστασης, διαρκής βομβαρδισμός με εικόνες απελπισίας που το άτομο “αυτοπροστατευτικά” αποσυνδέεται, κλπ.)
Από εκεί και πέρα, το “ανθρωπόμορφο τέρας που σκότωσε την κοπέλα” είναι φράση που θα μπορούσε να ανήκει στην ακροδεξιά ατζέντα, γιατί αρέσκεται να καταλογίζει όλη την ευθύνη σε διαβολικά τέρατα ώστε να εξαντλεί την βία της σε “τερατώδεις ανθρωπότυπους” (ενδιαφέρον έχει η συζήτηση για επαναφορά θανατικής ποινής λόγω της υπόθεσης) και να αφήνει αλώβητες τις δομές εξουσίας που επιτρέπουν αυτά τα περιστατικά. Απ’ όσα μπορούμε να γνωρίζουμε, ο Decarlos ήταν πολλάκις τιμωρημένος απ’ την αμερικανική δικαιοσύνη, αφημένος στη μοίρα του ακόμη κι απ’ την οικογένειά του που δεν μπορούσε να τον διαχειριστεί, αλλά και απ’ το καταφύγιο αστέγων που τον άφησαν. Με αφρόντιστη σχιζοφρένεια, επίσης, για την οποία έπαιρνε μόνο φάρμακα, ενώ ο άνθρωπος είχε από μόνος του απευθυνθεί στην αστυνομία το Γενάρη για να τους ζητήσει βοήθεια επειδή ένιωθε ότι δεν είχε έλεγχο των πράξεών του (για την οποία κλήση στο 911 επίσης συνελήφθη, επειδή έκανε “misuse”).
Το να σκοτώσουμε ή να απανθρωποιήσουμε τον Decarlos για την πράξη του, όχι μόνο δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα, αλλά θα δημιουργεί περισσότερη κοινωνική ασφυξία. Φανταστείτε μία Kitty Genovese που, έχοντας επιβιώσει του βιασμού, ζει με μόνιμο PTSD, περιθωριακή, σκοτώνει έναν άνθρωπο πάνω σε κρίση, και την καταδικάζουν ως τέρας. Κάτι τέτοιο κάνουμε με τον Decarlos.