(Και πάλι ζητώ συγγνώμη για την έκταση του post –χαρά στο κουράγιο όποιου το διαβάσει)
Μία παρατήρηση ήθελα να κάνω σε κάποια από τα πράγματα που είπε ο Black League, γιατί θεωρώ τον αντιμουσουλμανισμό μία από τις κυρίαρχες ιδεολογίες των τελευταίων 30 χρόνων (συγκεκριμένα: μετά και τη διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ., όταν και «πέθανε» το φάντασμα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και έπρεπε να βρεθεί ένας νέος καθολικός εχθρός της Δύσης –βλέπε τη «σύγκρουση των πολιτισμών» του Huntington) και βασικό μοχλό για όλη αυτήν την ανάπτυξης της τρομοϋστερίας και του «δόγματος της ασφάλειας» από την 11/9 και μετά. Βέβαια, υποθέτω ότι ο ίδιος ο Black League θα αρνείται το χαρακτηρισμό «αντιμουσουλμάνος», ωστόσο έχει σημασία να γνωρίζουμε ότι αυτά που λέμε εγγράφονται πολλές φορές σε κάτι πολύ μεγαλύτερο από εμάς, είτε το θέλουμε, είτε όχι. Έτσι, λοιπόν, τα μετριοπαθή «δεν είναι όλοι οι μουσουλμάνοι βίαιοι, ΑΛΛΑ οι ιερές γραφές τους αναφέρονται στη βία άρα αυτό είναι πρόβλημα, ενώ ο χριστιανισμός αναφέρεται μόνο στην αγάπη» ή «τα κακά των χριστιανών αποτελούν παρέκκλιση από το δόγμα της αγάπης, ενώ των μουσουλμάνων εντάσονται σε ένα γενικότερο πλαίσιο βίας», στην ουσία δε διαφέρουν και πολύ από τις συνήθεις κατηγορίες για τους μουσουλμάνους περί σκοταδισμού, υποτίμησης των γυναικών, πολιτισμικής καθυστέρησης, θρησκευτικού φονταμενταλισμού, φυσικής ροπής προς τη βία κλπ. κλπ., που εδώ και χρόνια είναι γνωστή καραμέλα από ανθρώπους ή πολιτικούς χώρους που ο Black League (υποθέτω) ελάχιστη ή και καμία συσχέτιση δε θα (ήθελε να) είχε. Δε διαφέρουν, γιατί ρίχνουν άπλετο νερό στο μύλο του (οργανωμένου ή μη) ρατσισμού όλων των παραπάνω –και μάλιστα το κάνουν προσπαθώντας να διαχωρίσουν τη θέση τους από τις «ακραίες» θέσεις όλων των υπολοίπων. Αυτά δεν τα λέω για να κατηγορήσω κανένα (ποσώς μ’ ενδιαφέρει κάτι τέτοιο), αλλά για να υπενθυμίσω ότι οι ισχυρισμοί μας δεν πέφτουν σ’ ένα θεωρητικό/πολιτικό/κοινωνικό κενό.
Πρώτα απ’ όλα σχετικά με την παρατήρηση του morgoth (αν θυμάμαι καλά) περί διαχωρισμού μουσουλμανισμού και Ισλάμ: με κάθε επιφύλαξη (γιατί δεν έχω το χρόνο να ψάξω σε βιβλία τώρα) έχω την εντύπωση ότι μουσουλμανισμός είναι το όνομα της θρησκείας , και Ισλάμ ο τρόπος οργάνωσης της κοινωνικής ζωής και της διοίκησης στη βάση της θρησκείας. Μπορεί να κάνω και λάθος, βέβαια.
Να ξεκαθαρίσω, επίσης, ότι δεν έχω ιδιαίτερες γνώσεις ούτε πάνω στο Κοράνι, ούτε πάνω στις χριστιανικές Αγίες Γραφές, κι αυτό το λέω για δύο λόγους: πρώτον, θα χαρώ να ακούσω κάποιον/α πιο καταρτισμένο/η γι’ αυτά που συζητάμε, ώστε να διορθώσει και καμιά κοτσάνα αν ακουστεί. Δεύτερον, θεωρώ ότι οποιαδήποτε σύγκριση του Κορανίου και των Αγίων Γραφών ώστε ν’ αποφανθούμε για το ποιο από τα δύο κείμενα είναι πιο βίαιο ή ανεκτικό, πρέπει να γίνεται μ’ επιφύλαξη αν δεν έχουμε μελετήσει ενδελεχώς (ως ένα βαθμό, τουλάχιστον) και τα δύο. Κι αυτό το λέω, γιατί μ’ ένα απλό search στο internet π.χ. (δε μιλάω καν για αναζήτηση σε σχετικά βιβλία) μπορεί κάλλιστα να βρει κανείς «διαμαντάκια» κι από τη μία, κι από την άλλη πλευρά. Εάν λάβουμε υπόψη ότι και στις δύο περιπτώσεις υπάρχουν οι αντίστοιχες παραπομπές στα «ιερά» κείμενα, τότε καταλαβαίνει κανείς ότι δεν έχουμε να κάνουμε με κάποια συνωμοσία από τη μία ή την άλλη πλευρά, αλλά κάτι πολύ πιο απλό συμβαίνει: και τα δύο κείμενα διακατέχονται από σοβαρές αντιφάσεις και είναι ανοιχτά στην (παρ)ερμηνεία. Και στα δύο κείμενα μπορεί κανείς βρει μεμονωμένες προτάσεις ώστε ν’ αποδείξει και τη μία και την άλλη θέση. Οπότε καταλήγω ότι δύσκολα μπορούμε να κρίνουμε ένα συνολικό κείμενο από 5-10 φράσεις και οποιαδήποτε τέτοια αναφορά θα πρέπει να το έχει υπόψη της αυτό.
Ωστόσο αποτελεί ο παραπάνω παράγοντας απαγορευτικός ώστε να γίνει μία συζήτηση περί θρησκειών; Κρίνω πως όχι, για δύο λόγους: πρώτον, ούτως ή άλλως νομίζω ότι οι «κλασικές» κατηγορίες περί απόδειξης φονταμενταλισμού για τις δύο θρησκείες (by the way, έχει πλάκα ότι ο ίδιος ο όρος «φονταμενταλισμός» γεννήθηκε για να περιγράψει χαρακτηριστικά της χριστιανικής πίστης), δε βασίζονται τόσο στην εξονυχιστική ανάγνωση των ιερών κειμένων τους, όσο σε επιφανειακές γνώσεις/αναγνώσματα (και συγκαταλέγω και τον εαυτό μου σε αυτούς) ή σε στερεότυπα που κατασκευάζονται από διάφορους ιδεολογικούς μηχανισμούς (οικογένεια, σχολείο, Μ.Μ.Ε. κ.ά.). Δηλαδή όλοι αυτοί που σκίζουν τα ιμάτια τους για την οπισθοδρομικότητα των μουσουλμάνων, δεν το κάνουν επειδή κατέληξαν σ’ αυτήν τη θέση έπειτα από την ανάλυση του Κορανίου, αλλά επειδή «οι μουσουλμάνοι χτυπάνε τις γυναίκες τους», «οι μουσουλμάνοι ανατινάσσονται», «οι κοινωνίες τους είναι σκοταδιστικές», «δεν είναι πολιτισμένοι και δημοκράτες σαν εμάς» κλπ. κλπ. Οπότε θεωρώ ότι πάνω-κάτω οι περισσότεροι/ες μιλάμε πάνω σε μία κοινή βάση –με όσους περιορισμούς και να έχει αυτή βάση. Ο δεύτερος και σημαντικότερος λόγος, ωστόσο, είναι άλλος –κι εδώ έχω μία κομβική διαφωνία με αυτό που ανέφερε ο Black League: το νόημα μίας θεωρίας (στην προκειμένη: και μίας θρησκείας ) δε βρίσκεται αποκλειστικά στις σελίδες όπου αυτή πρωτοδιατυπώθηκε. Βρίσκεται στην ίδια την ιστορική πραγματικότητα, στο πώς οι θεωρίες αυτές προσλήφθηκαν από τα κοινωνικά υποκείμενα, πώς γειώθηκαν στο κοινωνικό πεδίο, πώς λειτούργησαν μέσα στην ιστορία. Πώς μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι το μόνο και πραγματικό νόημα του χριστιανισμού είναι αυτό που εκπορεύεται από την πιστή ανάγνωση του Ευαγγελίου, και όχι από την πραγματικότητα και την ιστορική πρακτική των εκκλησιών και της χριστιανοσύνης επί δύο χιλιετηρίδες; Πώς μπορούμε να περιορίσουμε το νόημα της χριστιανοσύνης στα γραπτά του Αποστόλου Παύλου π.χ. (δε μιλάω καν για τους ίδιους τους λόγους του Ιησού, ο φίλτατος Σαούλ μάλλον έπαιξε το μεγαλύτερο ρόλο γι΄αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως χριστιανική πίστη) και να μην αντιληφθούμε ότι η κατανόηση της εξαρτάται και από τις κοινωνικές πρακτικές που εμπνεύστηκαν από το λόγο του, από την ιστορική κίνηση και όχι μόνο από τα κείμενα καθ’ αυτά;
Ως εκ τούτου, έχει αρκετή σημασία να πιάσουμε το ζήτημα κατ’ αυτόν τον τρόπο, όπως κάνουν ούτως ή άλλως οι περισσότεροι όταν αναφέρονται π.χ. στις σταυροφορίες, ή το θεσμό της ιεράς εξέτασης κλπ. κλπ.
Π.χ. θα είχε ενδιαφέρον να δούμε κατά πόσον όντως ο μουσουλμανισμός επιχείρησε να επιβληθεί βίαια, και μάλιστα σε ιστορικές περιόδους που ήταν η κυρίαρχη θρησκεία τεράστιων αυτοκρατοριών, όπως η Οθωμανική. Ως προς αυτό υπάρχει μία άποψη που λέει ότι όχι μόνο δεν υπήρξαν βίαιοι εξισλαμισμοί (και όταν λέμε βίαιοι εννοούμε βίαοι: καταστροφές ιερών χώρων, διωγμοί αλλόθρησκων κλπ.), αλλά ότι το Ισλάμ ήταν ένας κατεξοχήν ανεκτικός θρησκευτικός τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας –αρκεί να μην αμφισβητούσες την πρωτοκαθεδρία του προφήτη τους! Ενδεικτικά δεν είναι μόνο τα «κλασικά» παραδείγματα που όλοι μας λίγο-πολύ γνωρίζουμε (π.χ. διατήρηση των χριστιανικών θεσμών τύπου Πατριαρχείο, εκκλησίες κλπ.), αλλά και το προφανές το ότι η ίδια η αυτοκρατορία χώριζε τους πληθυσμούς σύμφωνα με τα λεγόμενα μιλιέτ , δηλαδή τις διάφορες θρησκευτικές ομάδες (μιας και η έννοια του έθνους όπως τη γνωρίζουμε σήμερα ήταν άγνωστο τότε). Μάλιστα αξίζει να σημειωθεί ότι όταν η «φωτισμένη» Ευρώπη εξεδίωκε κατά χιλιάδες τους Εβραίους της, αυτοί βρήκαν καταφύγιο ακριβώς στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (κάτι αντίστοιχο είχε γίνει και με τους χριστιανούς μονοφυσίτες)! Για το πώς, από την άλλη, διαχειρίστηκε ο χριστιανισμός (και μάλιστα ο ορθόδοξος , για να μην τα ρίχνουμε όλα στους σχισματικούς) λίγους αιώνες πιο πριν, όταν ήταν αυτός η κυρίαρχη θρησκεία μίας τεράστιας αυτοκρατορίας, πρώτερες θρησκείες (και τον πολιτισμό τους, τις παραδόσεις τους, την κληρονομιά τους…) που βρήκε στο διάβα του, αυτό είναι μία ιστορία που χρειάστηκε πολύ-πολύ μπάλωμα και μαγείρεμα ώστε να βγει αυτός ο one-size-fits-all όρος του «ελληνοχριστανικού πολιτισμού» που μαθαίνουμε στα σχολεία.
Για το τέλος, νομίζω ότι αυτό που πρέπει ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ να σχολιαστεί είναι η συνήθης θέση περί «ισλαμικής τρομοκρατίας», δηλαδή ότι «οι τύποι είναι τόσο πορωμένοι που κάνουν επιθέσεις αυτοκτονίας», «δε σέβονται την ανθρώπινη ζωή», «βλέπεις κανένα χριστιανό να ανατινάσσεται ή να επιτίθεται σε τζαμιά;» κλπ. κλπ. Εγώ δε θα γίνω συνωμοσιολόγος ώστε να πω ότι οι βομβιστικές επιθέσεις είναι (αποκλειστικά) δουλειές των μυστικών υπηρεσιών των δυτικών κρατών, παρ’ όλο που υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ώστε ένα χεράκι βοηθείας μπορεί να το βάλουν ή ότι ένα στραβό μάτι μπορούν να το κάνουν όταν ξέρουν ότι κάτι πάει να γίνει. Είμαι της άποψης, δηλαδή, ότι όντως ο θρησκευτικός φανατισμός υπάρχει και είναι μία πραγματικότητα –άσχετα με το τι μακροπρόθεσμα οφέλη μπορεί να έχουν από αυτόν οι υποτίθεται διώκτες του. Πρέπει να αντιληφθούμε, ωστόσο, ότι ακόμα και αυτό το φαινόμενο (η «ισλαμική τρομοκρατία» -τα εισαγωγικά για ευνόητους λόγους) είναι ιστορικό , και όχι εγγενές, χαρακτηριστικό αυτής της θρησκείας. Και τι εννοώ:
Ξέρετε πόσο μεγάλο πρόβλημα ήταν για τους δυτικούς χριστιανούς η μουσουλμανική επιθετικότητα και ο ισλαμικός οπισθοδρομισμός ολόκληρο τον 20ο αιώνα (άντε, εκτός της τελευταίας δεκαετίας του); ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ αυτό το πρόβλημα. Γιατί οι «τρομοκράτες», ο σατανάς επί γης, αυτοί που έκαναν (κόκκινο, και όχι πράσινο) προσηλυτισμό, αυτοί που έβαζαν βόμβες στις δυτικές μητροπόλεις και απειλούσαν την καθεστηκυία τάξη, δεν ήταν ισλαμιστές, αλλά κομμουνιστές! Το αντίπαλο δέος ήταν η Ε.Σ.Σ.Δ., οι αντιτρομοκρατικές εκστρατείες είχαν να κάνουν με αριστερές ένοπλες ομάδες και ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» ακόμα δεν είχε πάρει τη θέση ενός άλλου πολέμου, του Ψυχρού. Ήταν ακριβώς τότε που, για να ανακοπεί το ολοένα κι ανερχόμενο αντιαποικιακό/αντιιμπεριαλιστικό ρεύμα διάφορων κινημάτων σε μουσουλμανικές χώρες, υποστηρίχθηκε με κάθε τρόπο (οικονομικά, στρατιωτικά, πολιτικά) από τα δυτικά κράτη το συντηρητικό/φονταμενταλιστικό αντίβαρο εντός αυτών των κινημάτων. Όσο πιο συντηρητικό, όσο πιο ανελεύθερο, όσο πιο οπισθοδρομικό το καθεστώς που γεννιότανε από αυτά τα κινήματα, τόσο καλύτερο για τις δημοκρατίες και τις οικονομίες μας! Από το να γέμιζε Κούβες και Βιετνάμ η Μέση Ανατολή, καλύτερα οι πολίτες της να έμεναν μια ζωή υπακούοντας σε θρησκευτικούς νόμους –ώστε μετά να μπορούμε να τους κατηγορήσουμε ακριβώς γι΄αυτό που υποθάλψαμε!
Όταν εκεί στις αρχές των 90’s, το φάντασμα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» μας τελείωσε, ξαφνικά πρώην σύμμαχοι γίνανε εχθροί, ξαφνικά υπήρχε κάποια «σύγκρουση πολιτισμών», ξαφνικά έσκαγαν βόμβες εδώ κι εκεί με ασυνήθιστη συχνότητα, και ξαφνικά πάνω σε όλα αυτά στήθηκαν πολεμικές εκστρατείες, στήθηκε μία νέα οργάνωση της κοινωνικής ζωής με πολλές-πολλές κάμερες και παρακολούθηση, στήθηκε ρατσισμός προς τους σκουρόχρωμους, στήθηκε «αλλοίωση του πολιτισμού», στήθηκε φόβος και πανικός (το «στήθηκε» όχι με την κυριολεκτική σημασία του «κάποιοι το κατασκεύασαν εξ ολοκλήρου πίσω από την πλάτη μας», αλλά ότι η διαχείριση τέτοιων γεγονότων/καταστάσεων παρήγαγαν πολλαπλά οφέλη προς πάσα κατεύθυνση αυτών που υποτίθεται ότι είναι ο «ορκισμένος διώκτης» του φαινομένου της «ισλαμικής τρομοκρατίας»).
Αυτά κάποιες βασικές πρώτες σκέψεις.
) έχουν ελάχιστα κοινά μεταξύ τους: επομένως με ποιον ακριβώς συγκρίνουμε;