Θυμάσαι μια φορά που σου έλεγα ότι αν ήσουν “επαγγελματίας” μουσικοκριτικός - που είχες πει ότι ήταν από τα dream jobs σου - μάλλον που θα κατέληγες να το μισήσεις; Ε, σ’ αυτό αναφερόμουν
Αν θέλετε πάντως να νιώσετε λίγο καλύτερα για τους μουσικοκριτικούς, αναλογιστείτε απλά ότι στην εποχή της μαζικής χρήσης του ίντερνετ δεν χρειάζεται να είσαι τέτοιος για να εκτεθείς. Ένα σωρό άτομα το κάνουν πλέον τζάμπα, η μόνη διαφορά είναι ότι δεν χλευάζεις ονοματεπώνυμο αλλά νικνέιμ.
Παράδειγμα. Πριν λίγο έβλεπα τη σελίδα των At The Gates στα metal archives και παρατήρησα ότι η μέση βαθμολογία του Slaughter of the Soul (ΤΟΥ SLAUGHTER OF THE SOUL) είναι 69%. Δεν μπορεί λέω, αυτό είναι παράλογο. Κάτσε να μπω να δω τιστομπούτσο.
Αυτός ο μέσος όρος λοιπόν έχει προκύψει επειδή ανάμεσα στις φυσιολογικές κριτικές από φυσιολογικούς ακροατές (you know, με αυτιά), τύπου 80κάτι% και 90κάτι%, υπάρχουν και κάτι βαθμολογήσεις τύπου 0%, 4%, 10%… Και άμα πας να δεις τι λένε, τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα. “Η μπάντα και το άλμπουμ που κατέστρεψαν το μέταλ”, “η κουλτούρα των McDonald’s στο death metal” και άλλα τέτοια τερατώδη.
Γι’ αυτό εγώ εξακολουθώ να έχω υψηλές απαιτήσεις από όποιον ασχολείται με το να γράφει κριτικές για δίσκους. Επειδή υποτίθεται ότι διαβάζουμε τι λέει αυτός για να μην πονάνε τα μυαλά μας με τον κάθε απίθανο των MA
Η αλήθεια είναι ότι, ενώ όσοι γράφουμε κριτικές φαινόμαστε πολύ πιο ασήμαντοι σήμερα από 20-30 χρόνια πριν, τελικά η πραγματική αξία μας δεν έχει μειωθεί. Με την έννοια δηλαδή ότι, όσοι κάνουν την μουσικοκριτική σωστά, είναι σαν να βάζουν λίγη τάξη μέσα στο χάος. Όσες γνώσεις και αποψάρες αν έχω, πάντα θα διαβάζω τον ειδικό. Ειδικά αν μου έχει αποδείξει ότι σκεφτεται κριτικά, όχι οπαδικά.
Σωστός, απλά εγώ δεν απορρίπτω a priori αυτόν που σκέφτεται “οπαδικά” (κι ας πήρα στο ψιλό, πριν, τους - προφανέστατα - οπαδούς που τους ξινίζει ένα από τα κλασικότερα 90s metal albums). Καμιά φορά ο οπαδός μπορεί να σε βγάλει ασπροπρόσωπο, να σου κάνει καλύτερη/πιο χρήσιμη δουλειά απ’ αυτόν που “σκέφτεται κριτικά”. Σκέψου π.χ. μια μπάντα που βγάζει καινούργιο άλμπουμ και ξαφνικά αποκόβεται εντελώς από τον παλιό της ήχο, όλα αλλιώς κι έτσι. Ο “αποστασιοποιημένος”, που ενδεχομένως δεν τραβάει κανένα ζόρι με τα προηγούμενα άλμπουμ, μπορεί να το ακούσει και να πει “χμμμμ όλα σωστά τα βρίσκω εγώ, παιδιά ακούστε το, το προτείνω”. Ενώ ο άλλος, που αγαπάει γνήσια και άδολα την μπάντα, δεν της χαρίζεται και προειδοποιεί τους “συνοπαδούς” του ότι δεν έχουν πια καμία σχέση με την μπάντα που αγάπησαν. Σε μια τέτοια περίπτωση (δεν λέω φυσικά ότι είναι όλες τέτοιες) μακροπρόθεσμα είναι πιο πιθανό να δικαιωθεί και να θεωρείται σωστός ο “οπαδός” παρά ο “αντικειμενικός”.
Για εμένα, ειδικά στην μουσική και ειδικά σήμερα που μπορεί οποιοσδήποτε να έχει βήμα, τα πράγματα είναι κάπως πιο περίπλοκα όσον αφορά την κριτική και το ακροατήριο. Νομίζω είναι η μόνη τέχνη που, σε πολύ μεγάλο βαθμό, σε μια κριτική υπερέχει το υποκειμενικό στοιχείο, ενώ και από την πλευρά του ο ακροατής νομίζω δεν ψάχνει τόσο τεχνικές ορολογίες και αντικειμενικά κριτήρια, όσο αναζητά την γενικότερη αίσθηση που αποκόμισε ο γράφοντας.
Για αυτό και πιστεύω ακράδαντα πως όσον αφορά την μουσική κριτική, η σχέση που αναπτύσσει ο αναγνώστης με τον κριτικό και το δέσιμο με την πένα κάποιου είναι υψίστης σημασίας. Θα διαβάσεις 10-15-20 κείμενα κάποιου και θα αποφασίσεις πως αυτός σκέφτεται παρόμοια με εσένα, μπορεί να βρεις κοινά σημεία και στις εμπειρίες και στα γούστα σας και έτσι σιγά σιγά αρχίζεις να τον εμπιστεύεσαι όχι επειδή είναι κάποια αυθεντία, αλλά επειδή είναι κάποιος που νιώθεις πως βλέπει τα πράγματα (περίπου) όπως εσύ.
Αν δούμε άλλες τέχνες (σινεμά ας πούμε ή και θέατρο για παράδειγμα), σίγουρα μετράει και η υποκειμενική ματιά, αλλά εκεί μπορεί να παίξει ρόλο η μόρφωση κάποιου (δεν εννοώ να έχει βγάλει πανεπιστήμιο, μου αρκεί η μελέτη και η γνώση του αντικειμένου) και εκεί είναι πιο πιθανό να ενεργήσει κάποιος σαν αυθεντία, καθώς υπάρχουν στοιχεία που μπορεί το έργο να αποτυχαίνει και αυτό να μην τίθεται καν προς συζήτηση, π.χ. το να μην μπορεί ο ηθοποιός να βγάλει κανένα συναίσθημα, το μοντάζ να είναι τσαπατσούλικο κτλ κτλ. Ένας άνθρωπος με γνώσεις/εμπειρία/μάτι σίγουρα μπορεί να προσφέρει μια πιο ολοκληρωμένη κριτική ή έστω να σε παρακινήσει να δεις κάπως διαφορετικά τα πράγματα σε μια ταινία, ενώ στην μουσική ανάθεμα και αν ποτέ κάποιος θα μπορούσε να πείσει με τεχνικούς όρους έναν potential ακροατή πως ο τάδε δίσκος αξίζει να ακουστεί.
Πάντως, και στη μουσική ισχύουν αυτά, όπως και στη λογοτεχνία, με τις όποιες ιδιαιτερότητες. Και δεν μιλάω για τεχνικους όρους μόνο, όσο για το οτι για μένα, η “κριτική” τέχνης προαπαιτεί γενικότερη θεώρηση τόσο του ευρύτερου είδους τέχνης όσο και των πλαισίων της ιστορικής του εξέλιξης.
Άλλο αν στο μυαλό μας την έχουμε πιο πολυ βιωματικα λογοτεχνικα (“τα λεει καλα για δισκο που αγαπω” - συμφωνω). Nothing wrong with that. Απλά για μένα δεν αρκεί.
Χονοραμπλε:
Vangelis - Blade Runner
Burzum - Hvis lyset tar oss
Πώς γίνεται να χωρεσει στην ιδια λιστα η Alpha Bitch Courtney, ο καροπουκαμισακας πλεον Dave και τα πιο βαρια χαρτια του ελληνικου και νορβηγικου μπλακ? Αρμοζει χονοραμπλε στον κρετινο-ψυχωτικο Vikernes? Ειναι το Tomhet το σημειο συναντησης με το Blade Runner? Επρεπε το De Mysteriis να ειχε βγει το 1990 πριν την αυτοκτονια και ο,τι κακο συναπαντημα ακολουθησε? (εξαλλου ειναι προϊον μιας αλλης συνθεσης απο αυτην που κατεληξε στο τελικο προιον… τι τα ηθελες τα τρενα στην Ευρωπη και στην Τουρκια ρε Oystein γαμωτη σου). αυτο το κεφαλαιο ειναι μια σεντονιαδα απο μονη της.
πολλα ερωτηματα. πολλα σεντονια που εκκρεμουν. πολλα λιπαρα. πολλες βαθμολογιες που δεν εχουν περαστει. πολλα τσιγαρα - and i am out of smoke
Και υπάρχει και το άλλο άκρο σ’ αυτό: Οι εικαστικές τέχνες. Που πέφτεις πάνω σ’ ένα κείμενο που εκθειάζει το έργο του καλλιτέχνη, ότι σχολιάζει εύστοχα τις μοντέρνες υπαρξιακές αγωνίες, ανατέμνει το κοινωνικό γίγνεσθαι με ψυχολογικούς όρους κλπ κλπ, κι εσύ αναρωτιέσαι “μα τι μου τσαμπουνάει αυτός ρε μαλάκα, εγώ ένα μπλε φόντο βλέπω με κάτι μωβ μουντζούρες ”
Συμφωνώ σε αυτό που λέει ο @apostolisza8 , η σωστή κριτική εμπεριέχει και τεχνικά στοιχεία αλλά και μια συνολική εποπτεία του πως τοποθετείται κάτι στα συμφραζόμενα του. Πέραν αυτού, συμφωνώ και με το προσωπικό δέσιμο που αναφέρεις όμως!
Κι εγώ κάποτε πίστευα αυτό που λες, μετά όμως έκανα Ιστορία της Τέχνης και κατάλαβα πως μωβ μουτζούρα από μωβ μουτζούρα μπορεί να έχει τεραστια διαφορά!
Πάντως από το “Δεν μου αρέσει καθόλου” , “το κάνω skip” , " 0/10 " στο "είναι αριστούργημα " μόνο στη μουσική το χω βιώσει… Ειναι η πιο διπολική τέχνη , πράγμα που την κάνει την πιο ενδιαφέσουσα για μένα.
Οπως επίσης το ΤΡΕΛΟ “δεν μου αρέσει αλλα κάτι έχει που στο μέλλον ΞΕΡΩ πως θα αλλάξω γνώμη”
Μονο στην μουσικη αυτα.
Συμφωνώ απολύτως και με τους δυο σας, αλλά νομίζω πως στην μουσική όλα συγκλίνουν στο προσωπικό στο τέλος.
Θα εξετάσεις και τις ρίζες ενός δίσκου και το πλαίσιο του (αν ανήκει σε κάποιο ρεύμα, αν επικοινωνεί με κάποιες εξελίξεις, αν παρουσιάζει κάποια νέα πρόταση κτλ κτλ), το σωστό είναι να δώσεις μια πολύπλευρη εικόνα σε αυτόν που σε διαβάζει. Αν όμως στο τέλος πεις πως “δεν λειτουργούν σωστά τα επιμέρους στοιχεία του δίσκου και δεν μου μίλησε”, ο ακροατής μπορεί να έχει αποκομίσει κάτι “εγκυκλοπαιδικά”, αλλά θα πει πως “για να ξενέρωσε έτσι αυτός, μάλλον μπαίνει χαμηλά στην to listen λίστα μου”. Για αυτό ίσως θα έπρεπε να διαχωρίζουμε την γνώμη από την κριτική, αν είναι εφικτό δηλαδή κάτι τέτοιο.
Μιας και πιάσαμε διάφορα, να πω πως η λογοτεχνία είναι πολύ περίεργο φρούτο. Αφενός υπάρχουν κανόνες και υπάρχουν και άνθρωποι με φοβερή πένα, αλλά από την άλλη όλα αυτά για τον αναγνώστη μπορούν να πεταχτούν από το παράθυρο μέσα σε δυο γραμμές. Μπορεί να μην γράφω καλά “αντικειμενικά”, αλλά να σου πετάξω μια πρόταση και να σε σκλαβώσω. Ίσως η μόνη Τέχνη που μπορεί να έχει τόση απόκλιση το θεωρητικά ορθό, από το υποκειμενικά αγαπητό. Τουλάχιστον στο μυαλό μου.
Δεν αμφιβάλλω, απλά εγώ, έχοντας μεν διαβάσει ΕΝΑ (1) βιβλίο Ιστορίας της Τέχνης κι αυτό για μάθημα που έδινα για τη σχολή (που ακόμα δεν έχω καταλάβει γιατί με/μας βάλανε σ’ αυτή τη διαδικασία, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία) αλλά έχοντας μια καθαρά ενστικτώδη αντίδραση απέναντι σ’ αυτό το κομμάτι του καλλιτεχνικού κόσμου - που φυσικά ομολογώ ότι δεν το κατέχω - διατηρώ μια τουλάχιστον καχύποπτη, αν όχι εχθρική στάση απέναντι σε μια συγκεκριμένη αισθητική, έργων που δεν μοιάζουν σε πρώτο επίπεδο να έχουν αντανάκλαση στην απτή πραγματικότητα. Δεν έχω ιδέα τι λέω; Πιθανότατα. Αλλά στο πλαίσιο μιας τέχνης που υποτίθεται ότι θα έπρεπε πριν απ’ όλα να αγγίζει τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους, δεν θα καταλάβω ποτέ τι είναι τόσο σημαντικό π.χ. σε έναν πίνακα του Πόλοκ.
Καφενειακά εντελώς και off topic, για μένα δεν υπάρχει προαπαιτούμενο ως προς το σκοπό, για κανένα είδος τέχνης. Αλλά καταλαβαίνω την άποψή σου. Μερικές φορές τη συμμερίζομαι κιόλας.
Το θεμα δεν ειναι να υπεραναλυσεις, διαβασεις 100 βιβλια, ουτε να εχεις κανει σπουδες για να απολαυσεις ενα εργο τεχνης.
Το νοημα της καλλιτεχνικης δημιουργιας ειναι να ερεθισει συναισθηματα, επικοινωνησει ιδέες, και εμπειρίες. - είναι μια βαθιά υποκειμενική και προσωπική εμπειρία και το νόημά της μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο.
Το μονο που ζητα απο τον θεατη ειναι μια προσεγγιση με ανοιχτό μυαλό και προθυμία να ασχοληθεις.
Σε καποιον μπορει να μη λεει κατι ο αφηρημένος εξπρεσιονισμός, αλλα σε εμενα εχει τοσο μεγαλο αντικτυπο που εχω βουρκωσει με πινακες που σε αλλους φαινονται μουτζουρες.
@martian δεν διαφωνώ καθόλου, στο τέλος μόνο το προσωπικό έχει σημασία και το πως βιώνει κάποιος την όλη εμπειρία της τέχνης.
@GRACCHUS_BABEUF η αλήθεια είναι πως, ειδικά τα εικαστικά, πρέπει να τα δεις από κοντά. Στο παράδειγμα που αναφέρεις, ο Pollock μέσα από φωτογραφίες δεν μου προκαλεί τίποτα. Όταν όμως είδα πίνακες Pollock - στην Tate Modern - μου συντάραξαν την ψυχή!
Συμφωνώ πάντως ότι ακόμα και στην κριτική μπορούν να υπάρξουν ύποπτες σχολές σκέψης, με συγκεκριμενες ατζέντες κλπ. Με το πέρασμα του χρόνου όμως τα πράγματα παίρνουν την θέση που τους αναλογούν.
Σε κάθε περίπτωση, το μόνο που έχει σημασία είναι το αισθητήριο του κοινού. Το οποίο όμως μπορεί να εξελίσσεται!
