Φίλε μου, εννοείται ότι δεν θα παρεξηγηθούμε. Την πρώτη φορά που το ανέφερες, δεν το θεώρησα σημαντικό, κατάλαβα τον τόνο στον οποίο το έγραψες, γι αυτό και αν πρόσεξε δεν απάντησα. Όταν όμως είδα να το επαναλαμβάνει και ο GRACCHUS θεώρησα ότι έπρεπε να βάλω τα πράγματα σε τάξη, για να μην αναλωθεί εκεί και όλη η κουβέντα. Θες έχω μια υπερευαισθησία με το θέμα, θες οι πολιτικοιδεολογικές μου απόψεις, ήθελα απλά να το ξεκαθαρήσω. Πάει, τέλειωσε αυτό.
Στην συνέχεια θέτεις ένα ενδιαφέρον ζήτημα και θα πω κάποια πράγματα γι’ αυτό. Καταρχίν έχεις δίκιο. Οι τρεις αυτοί (Σολωμός, Κάλβος, Καβάφης) είναι οι μεγαλύτεροι νεοέλληνες ποιητές, με τα αντικειμενικά κριτίρια της τέχνης (έχει και η ποίηση τέτοια). Δεν είναι ώρα να το αναλύσω παραπάνω, ίσως αργότερα, αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Άλλο αν πεις δεν μου αρέσει ένας ποιητής, και άλλο να μην ξέρεις την θέση του στη λογοτεχνία. Για να φέρω ένα μουσικό παράδειγμα, όσο κι αν αρέσουν σε κάποιον οι Μειντεν και όσο και αν δεν του αρέσει ο Μπετόβεν, αν βγει να πει ότι ο Χάρις είναι μεγαλύτερος συνθέτης από τον Λούντβιχ, θα γελάει μαζί του όλος ο κόσμος. Άλλο τι μου αρέσει και άλλο τι είναι αντικειμενικά καλύτερο. Το λέω, γιατί σκέφτομαι ότι αν έπρατα καθαρά αντικειμενικά αυτούς τους 3 θα έπρεπε να έχει μόνο το poll. Και οι άλλοι είναι μεγάλοι ποιητές και πολλοί που δεν χώρεσαν είναι μεγάλοι ποιητές, αλλά το ύψος αυτών των τριών, δεν το φθάνει κάνεις.
Πάμε στο θέμα της γλώσσας.
Καταρχίν να ξεκαθαρίσουμε κάτι κομβικό, για να μην δημιουργηθούν παρανοήσεις.
Και οι 3 έγραψαν το έργο τους στην Ελληνική. Άρα ανήκουν στην ελληνική λογοτεχνία, όποια και αν ήταν η μητρική τους γλώσσα ή η υπηκοότητα τους. (θα ξαναπώ, ότι αν εγώ αύριο γράψω στα αγγλικά, το έργο μου θα ανήκει στην αγγλική λογοτεχνία, αδιάφορο αν ήταν η μητρική μου γλώσσα η ελληνική και αν δεν έχω δει την αγγλία παρά μόνο σε ΄φωτογραφίες. Ξαναυπόσχομαι ότι τέτοιο κίνδυνο δεν διατρέχει η αγγλική λογοτεχνία). Τώρα που το ξεκαθαρίσαμε αυτό, πάμε να δούμε τη γλώσσα των 3 ποιητών:
Κ.Π. Καβάφης:
Ο πατέρας του Κωνσταντίνου, Πέτρος Ιωάννης Καβάφης, ήταν έμπορος και είχε διπλή υπηκοότητα, ελληνική και βρετανική και λόγο της δουλείας του μετακινούνταν μεταξύ αλεξάνδρειας, κωνσταντινούπολης, λονδίνου και λίβερπουλ. Στην αγγλία ο Κωνσταντίνος έζησε 5 χρόνια, από τα 9 ως τα 14 και μάλιστα έγραψε το πρώτο του ποίημα στα αγγλικά (είχε αποκτήσει και αγγλική παιδεία), το οποίο φέρει τον τίτλο “leaving therapia” χρονολογιμένο από τον ίδιο τον Ιούλιο του 1882. Αν δεν κάνω σοβαρό λάθος, έκανε και άλλες προσπάθειες στα αγγλικά, χωρίς επιτυχία. Το έργο του όμως, τα 154 διαμάντια του, καθώς ακόμη και τα αποκυρηγμένα και τα ανέκδοτα/ανολοκλήρωτα, είναι γραμμένο στα ελληνικά. Το έργο δλδ που κάνει τον Καβάφη ποιητή, είναι γραμμένο στην ελληνική γλώσσα, ενώ φυσικά ο Καβάφης είχε ελληνική παιδεία, δεν χρειάζεται να το πω καν αυτό. Οπότε, ο μεγαλύτερος (ίσως) νεοέλληνας ποιητής, ανήκει απλά στην ελληνική λογοτεχνία. Τόσο απλό. Στην ευρυμάθεια του, μπορεί να συνετέλεσε και η αγγλική παιδεία του, αλλά αυτό δεν του αλλάζει κατάταξη ως προς σε ποια λογοτεχνία ανήκει.
Διονύσιος Σολωμός
Ο Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στη Ζάκυνθο (όπου έτσι κι αλλιώς η ιταλική γλώσσα είχε ρίζες) και βρέθηκε 10 χρονών στην Κρεμόνα της Ιταλίας, ενώ σπούδασε στην Πάβια. Σαφώς απέκτησε Ιταλική παιδεία και είχε γράψει και στα Ιταλικά, αλλά το έργο του είναι γραμμένο, με αγωνιώδη φροντίδα στην ελληνική γλώσσα.
Δεν είναι τυχαίος ο εκπληκτικός στίχος του “μύγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;”.
Υπάρχουν σημειώσεις μάλιστα στα περιθώρια των σελίδων του που βρίζει τον εαυτό του και φαίνεται καθαρά η μάχη του να βρει την κατάλληλη λέξη, να τελειωποιήσει την έκφραση, να παλέψει με κάθε λεπτομέρεια (όπως οφείλει να κάνει κάθε μεγάλος ποιητής, και πραγματικά μεγάλος ποιητής και προχειρογράφος δεν υπήρξε κανείς). Και μόνο αυτή η αγωνία του για τη γλώσσα θα έφτανε να είναι μεγάλη προσφορά στην ελληνική λογοτεχνία, πόσο μάλλον που άφησε αριστουργήματα, αν και δυστυχώς και πολλά ατελή (μισοτελειωμένα) ποιήματα (τα οποία παρ όλα αυτά είναι θυσαυρός).
Ο Σολωμός παιδιά δεν είναι ο εθνικός ύμνος. Είναι πολύ περισσότερα πράγματα. Ψάξτε τον, όσοι δεν το έχετε κάνει ήδη.
Ο Σολωμός εδούλεψε την μορφή με σχεδόν σχιζοφρενική μανία. Και έδειξε αυτό το δρόμο σε όλη την νεότερη ποίηση μας. Γιατί όπως είπε και ο Μαλαρμέ “η ποίηση γίνεται με λέξεις και όχι με ιδέες”.
Ανδρέας Κάλβος
Ο Ανδρές Κάλβος γεννήθηκε και αυτός στη Ζάκυνθο (υπέροχο νησί, πόσα σου χρωστάει η ποίηση! συγχωρέστε μου το ύφος, αλλά και μόνο που γράφω γι αυτούς τους γι αυτούς τους γίγαντες κάτι με πιάνει… Ειδικά για τον Κάλβο, που είναι και ο πιο αδικιμένος, καθώς πέθανε 77 χρονών στη Σκωτία και αμφιβάλω αν θυμότανε και ο ίδιος ότι υπήρξς ένας τεράστιος ποιητής. Πέθανε άγνωστος. Τώρα βέβαι οι κριτικές εκδόσεις στην Αγγλία ακολουθούν η μια την άλλη…).
Ο πατέρας του Τζανέτος ήταν αξιωματικός του ενετικού μισθοφορικού στρατού. Στα 10 του τον πήρε στην ιταλία. Ο Κάλβος όμως κόσμισε την ελληνική γλώσσα και την ελληνική ποίηση. Ότι και να γράψω θα είναι λίγο, γι αυτό θα κλείσω με ένα απόσπασμα του (είναι η α’ στροφή της 14ης ωδής, της ωδής “Εις Σάμον”):
Όσοι το χάλκεον χέρι
βαρύ του φόβου αισθάνονται,
ζυγόν δουλείας ας έχωσι
θέλει αρετήν και τόλμην
η ελευθερία.
ΥΓ Με θλιβει το γεγονός ότι και οι δυο Ζακινθυνοί είναι ακόμα στο 0 στο poll. Αλλά έχουμε χρόνο ακόμη…
