ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ?
Με αφορμή μια συζήτηση που είχα προ ημερών με ένα φίλο (μια κουβέντα που λίγο την ανοίξαμε στο παρόν θρεντ με τον Leviathan κάποιο καιρό πριν), σχετικά με τα ανοίγματα, την διάρκεια ορισμένων στο χρόνο, την εγκατάλειψη άλλων, τις νέες τάσεις κτλ, έψαξα όλες τις παρτίδες που παίχθηκαν σε τελικούς παγκοσμίου πρωταθλήματος (1100 παρτίδες από το 1886 ως το 2008 ), καταγράφοντας τα ανοίγματα που παίχθηκαν σε αυτές. Τα αποτελέσματα, παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ας δούμε τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα καταρχήν:
ΓΚΑΜΠΙ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ 300 εμφανίσεις (27,27%)
ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΠΑΡΤΙΔΑ (Ruy Lopez) 157 (14,27%)
ΣΙΚΕΛΙΚΗ ΑΜΥΝΑ 101 (9,18%)
ΙΝΔΙΚΗ ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΝΙΜΤΣΟΒΙΤΣ (Νιμτσοϊνδική) 66 (6%)
ΑΜΥΝΑ ΓΚΡΥΝΦΕΛΝΤ 62 (5,64%)
ΓΑΛΛΙΚΗ ΑΜΥΝΑ 56 (5,09%)
ΑΓΓΛΙΚΗ ΠΑΡΤΙΔΑ 55 (5%)
ΙΝΔΙΚΗ ΑΜΥΝΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ 49 (4,45%)
ΑΜΥΝΑ ΚΑΡΟ ? ΚΑΝΝ 41 (3,73%)
ΙΝΔΙΚΗ ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ 39 (3,55%)
ΙΤΑΛΙΚΗ ΠΑΡΤΙΔΑ 32
ΡΩΣΙΚΗ ΠΑΡΤΙΔΑ (ΑΜΥΝΑ ΠΕΤΡΟΦ) 28
ΚΑΤΑΛΑΝΙΚΗ ΠΑΡΤΙΔΑ 22
ΟΛΛΑΝΔΙΚΗ ΑΜΥΝΑ 16
ΠΙΟΝΙ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ 12
ΣΚΩΤΙΚΗ ΠΑΡΤΙΔΑ 9
ΑΝΟΙΓΜΑ 4 ΙΠΠΩΝ 7
ΑΜΥΝΑ ΜΠΕΝΟΝΙ 6
ΑΜΥΝΑ ΤΣΙΓΚΟΡΙΝ 6
ΑΝΟΙΓΜΑ ΡΕΤΙ 5
ΑΜΥΝΑ ΑΛΙΕΧΙΝ 4
ΑΜΥΝΑ 2 ΙΠΠΩΝ 4
ΑΜΥΝΑ ΠΙΡΤΣ 3
ΒΙΕΝΝΕΖΙΚΗ ΠΑΡΤΙΔΑ 3
ΓΚΑΜΠΙ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ 2
ΠΑΛΑΙΟ ΜΠΕΝΟΝΙ 2
ΠΟΛΩΝΙΚΗ ΠΑΡΤΙΔΑ 2
ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΜΥΝΑ 2
ΕΠΙΘΕΣΗ ΤΡΟΜΠΟΦΣΚΙ 2
Και από 1 εμφάνιση:
ΠΙΟΝΙ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ, ΜΠΟΓΚΟΪΝΔΙΚΗ ΑΜΥΝΑ, ΑΝΟΙΓΜΑ ΛΟΝΔΙΝΟΥ,
ΠΑΛΑΙΟΪΝΔΙΚΗ ΑΜΥΝΑ, ΕΠΙΘΕΣΗ ΤΟΡΕ, ΑΜΥΝΑ ΦΙΛΙΝΤΟΡ και
ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΗ ΠΑΡΤΙΔΑ.
Πρώτο συμπέρασμα είναι βέβαια ότι το Γκαμπί της Βασίλισσας, είναι ο ?βασιλιάς των ανοιγμάτων. 300 εμφανίσεις στις 1100 παρτίδες με ποσοστό 27,27% είναι μια συντριπτική «νίκη» του συγκεκριμένου ανοίγματος, απέναντι στα υπόλοιπα. Να σημειώσω βέβαια, ότι συμπεριέλαβα την Σλαβική Άμυνα στο Γκαμπί της βασίλισσας. Η Σλαβική Άμυνα, έχει βέβαια αναλυθεί τόσο και έχει αποκτήσει πάρα πολλά συστήματα, με αποτέλεσμα να τείνουμε να την θεωρούμε ξεχωριστό άνοιγμα. Δεν παύει όμως να είναι μια διακλάδωση του γκαμπί της βασίλισσας και γι? αυτό συμπεριέλαβα τις εμφανίσεις της, σ? αυτές του queen?s gambit.
Το πλέον εντυπωσιακό με το γκαμπί της βασίλισσας είναι η διαχρονικότητα του. Οι εμφανίσεις του απλώνονται σε όλες τις χρονιές. Δεν είναι ότι παιζόταν κατά κόρον παλαιά, κάτι που του δίνει την πρώτη θέση, ενώ τώρα έχει εγκαταλειφθεί ή έχουν μειωθεί οι εμφανίσεις του. Κάθε άλλο. Παλιοί και σύγχρονοι γκρανμετρ το εμπιστεύονται στον ίδιο βαθμό. Π.χ. το 1932 παίχθηκαν 32 γκαμπί της q στις 34 παρτίδες! Αλλά και το 2006 παίχθηκαν 12 γκαμπί της βασίλισσας στις 15 παρτίδες!
Γενικά το άνοιγμα εμφανίζεται σταθερό στις προτιμήσεις των κορυφαίων παιχτών, κάτι που είναι απόλυτα λογικό, καθώς είναι πολύ πλούσιο, με πάρα πολλές στρατηγικές ιδέες και με την θεωρία του να εξελίσσεται συνεχώς και να εμπλουτίζεται με νέες ιδέες, βαριάντες και υποβαριάντες. Δύσκολα θα υποσκελιστεί από κάποιο άλλο άνοιγμα στο μέλλον.
Το ίδιο δεν ισχύει για την Ιταλική Παρτίδα. Παρ? ότι βρίσκεται στην 11η θέση με 32 εμφανίσεις, οι 29 από αυτές έχουν γίνει μέχρι το 1897! Το συγκεκριμένο άνοιγμα έχει χαθεί από την πρακτική των κορυφαίων παιχτών, εδώ και πάνω από έναν αιώνα! Εμφανιζόταν τακτικά, όσο η ρομαντική σχολή αντιστεκόταν ακόμη στις νέες ιδέες και πριν την έλευση των υπερμοντέρνων. Μετά, την ιταλική παρτίδα την κατάπιε το σκοτάδι. Αυτό είναι λογικό, καθώς είναι ένα άνοιγμα με πενιχρές στρατηγικές ιδέες, που οδηγεί αμέσως σε οξύ τακτικό παιχνίδι, χωρίς πλούτο ιδεών.
Εντυπωσιακή (αλλά καθ? όλα λογική) είναι η εμφάνιση της ΙΣΠΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΤΙΔΑΣ στην 2η θέση με 157 εμφανίσεις και ποσοστό πάνω από 14%.
Το συγκεκριμένο θρυλικό άνοιγμα, έχει ιστορία πάνω από 500 χρόνων. Ήδη εμφανίζεται σε γραπτά του Λουτσένα από το 1500! Θα πείτε, τέτοιο βροντοσαυρικό άνοιγμα και αντέχει ακόμα; Όχι μόνο αντέχει, αλλά όπως βλέπεται βρίσκεται στην κορυφή. Οι εμφανίσεις τις ΙΣΠΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΤΙΔΑΣ, απλώνονται στο χρόνο ανάλογα με αυτές του γκαμπί της βασίλισσας. Πάντα δηλαδή, ήταν από τα ανοίγματα που προτιμούσαν οι κορυφαίοι παίχτες. Το 1886 έχει 8 στις 20 εμφανίσεις. Το 1908 έχει 10 στις 16! Το 1948 έχει 13 στις 48. Και το 2005 έχει 14 εμφανίσεις στις 56 παρτίδες. Έφερα ως παράδειγμα αυτές τις χρονιές για να δείξω ότι η ΙΣΠΑΝΙΚΗ συνεχίζει να είναι δημοφιλής στις μέρες μας. Το 2000 μάλιστα, σ? αυτή στηρίχτηκε ο Κράμνικ για να αναχαιτίσει τον Κασπάροβ με τα λευκά. Παίζοντας την βαριάντα του Βερολίνου της Ruy Lopez (ΙΣΠΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΤΙΔΑΣ) πήρε το στέμμα από τον Κασπάροβ.
Η σταθερή παρουσία της Ισπανικής έχει βέβαια τις λογικές εξηγήσεις της.
Πρώτα πρώτα, αν και η ισπανική «βάση του νόμου» ανήκει στα ανοικτά ανοίγματα (αφού η παρτίδα αρχίζει με 1.e4 e5), οι στρατηγικές ιδέες που αναπτύσσονται εντός της, απέχουν πάρα πολύ από το χαρακτήρα των ανοικτών ανοιγμάτων.
Αυτό βέβαια το γνωρίζει κάθε έμπειρος σκακιστής και έτσι ουσιαστικά στην πράξη, το άνοιγμα αντιμετωπίζεται σαν κλειστό ή ημιανοικτό σύστημα, παρ? όλο που, ξαναλέω, με το «γράμμα του νόμου» η ισπανική είναι ανοικτό άνοιγμα.
Δεν είναι τυχαίο που οι προπονητές σκακιού, λένε στους αρχάριους παίχτες το εξής:
«Πρώτα να μάθετε καλά τα ανοικτά ανοίγματα ΕΚΤΟΣ της Ισπανικής, τα οποία είναι εύκολα στο χειρισμό, καθώς δεν εμπεριέχουν στρατηγικό βάθος. Αφού μάθετε καλά την ΑΒ του σκακιού (δηλ. τα ανοικτά ανοίγματα) και συνηθίσετε σε αρκετά τακτικά μοτίβα, ΤΟΤΕ ΜΟΝΟΝ να προχωρήσετε στα ημιανοικτά και κλειστά ανοίγματα και στην Ισπανική, που κρύβουν στρατηγικό βάθος».
Θυμάμαι που σαν πιτσιρίκια στην πρώτη μας επαφή με το σκάκι, η συγκεκριμένη δήλωση του προπονητή μας, μας είχε κάνει να υποψιαστούμε ότι κάτι παράξενο πρέπει να συμβαίνει με το συγκεκριμένο άνοιγμα, για να εξαιρείται από την μελέτη των ανοικτών ανοιγμάτων. Έτσι αρχίσαμε να την ψάχνουμε μόνοι μας, αλλά τότε μέσα δεν υπήρχαν (για ίντερνετ φυσικά, ούτε λόγος το 1987, ενώ και η ελληνική σκακιστική βιβλιογραφία ήταν τότε πενιχρή), οπότε οι πληροφορίες έφταναν με το σταγονόμετρο, πράγμα που έκανε το συγκεκριμένο άνοιγμα να πάρει μυθικές διαστάσεις στο μυαλό μας. Αρχικά μάθαμε για την παλαιότητα του, στην συνέχεια για τον λεγόμενο «Ισπανικό τρόμο» που επικράτησε για μια περίοδο στους παίχτες που έπαιζαν με τα μαύρα, καθότι δεν υπήρχαν ικανοποιητικές απαντήσεις στην ισπανική, μέχρι τουλάχιστον να εμφανιστεί η κίνηση 3?α6 και αρκετά συστήματα βασισμένα σ? αυτήν. Έτσι, στην σκέψη μας, για χρόνια το άνοιγμα αυτό είχε κάτι το μυθικό, σχεδόν μαγικό.
Ο πλούτος της και η συνεχής εξέλιξη στην θεωρία της, την κρατάει πάντα επίκαιρη.
Ας κάνω και μια σύγκριση με την Ιταλική παρτίδα που λέγαμε παραπάνω.
Η Ιταλική, ξεκινάει ως εξής: 1e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bc4 Bc5
Η Ισπανική ξεκινάει ως εξής: 1e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5
Βλέπουμε λοιπόν, ότι αρχικά διαφοροποιείται μονάχα η τρίτη κίνηση του λευκού, όπου ο αξιωματικός αντί να πάει στο c4 πάει στο b5 ένα τετράγωνο διαγωνίως πιο πάνω δηλαδή. Κι όμως, αυτή η φαινομενικά ασήμαντη διαφορά, είναι ουσιαστικά τόσο τεράστια! Τέτοια, που ενώ η Ιταλική παρτίδα έχει εγκαταλειφθεί ως υποδεέστερο και με ελάχιστο στρατηγικό βάθος άνοιγμα, αντίθετα η Ισπανική ζει, υπάρχει και αναπτύσσεται, ενώ το βάθος της αποδεικνύεται συνεχώς και ?βαθύτερο.
Κι αυτό όλο προκύπτει από την αρχική τοποθέτηση του αξιωματικού, αντί στο c4 (άμεση επίθεση στον βασιλιά) στο b5 (υπονόμευση του μαύρου κέντρου πιονιών). Από μια τέτοια (φαινομενική) λεπτομέρεια. Αλλά το σκάκι είναι παιχνίδι των λεπτομερειών. Αρκεί να μετακινηθεί ένα πιόνι κι αλλάζει η εκτίμηση μιας θέσης. Γι? αυτό εξάλλου είναι τόσο δύσκολο παιχνίδι και γοητευτικό συνάμα. Αν μπορούσαμε έτσι εύκολα να το «λύσουμε» ή να το «τερματίσουμε» θα είχε χάσει το ενδιαφέρον και τη μαγεία του, από χρόνια.
Άλλα πρόχειρα συμπεράσματα από την έρευνα στα ανοίγματα στους τελικούς παγκοσμίου πρωταθλήματος, είναι τα εξής:
- Η 3η θέση της Σικελικής, σχετικά αναμενόμενη. Αλλά μπορεί να υποσκελίσει και τη Ισπανική τα επόμενα χρόνια. Έρχεται με μεγάλη δυναμική. Τα πρώτα χρόνια δεν εμφανίζεται καθόλου, αλλά όσο εξελίσσονται τα πράγματα στο σκάκι, τόσο και κερδίζει έδαφος. Πρώτη της εμφάνιση είναι μόλις το 1909. Εμφανίζεται και το 1910 και μετά δεν ξαναεμφανίζεται ως το 1948, όπου μετά βέβαια εμφανίζεται όλο και περισσότερο.
- Το ίδιο και για την Ινδική του Βασιλιά. Όσο προχωρούμε, τόσο περισσότερο την συναντάμε.
- Ενδιαφέρον επίσης προκύπτει, αν αθροίσουμε τις εμφανίσεις των Ινδικών Συστημάτων (Ινδική του βασιλιά, ινδική της βασίλισσας, Νιμτσοϊνδική, Μπογκοϊνδική, Ινδική Γκρύνφελντ, Παλαιοϊνδική). Το άθροισμα μας δίνει 218 εμφανίσεις, κάτι που δείχνει την δυναμική και το μέλλον των Ινδικών Συστημάτων συνολικά.
Αυτά για την ώρα και ίσως επανέλθω και με άλλα συμπεράσματα που μπορούν να βγουν.