Ας ξεκινήσουμε απ’ τα βασικά.
Κάθε ιστορικό πρόσωπο κρίνεται όχι από την ιδιοσυγκρασία του και “ηθικές” κατηγορίες (αν ήταν φιλεύσπλαχνος ή σφαγέας, τρελός ή λογικός, καλός ή κακός) αλλά από τη θέση του μέσα στην Ιστορία και αν η συμβολή του (στα πλαίσια της ιστορικής πορείας του κοινωνικού συστήματος ή/και της κοινωνικής τάξης τα συμφέροντα του οποίου/της οποίας εξυπηρετεί) στην Ιστορία είναι θετική ή αρνητική, δηλαδή προς ποιά κατεύθυνση βοήθησε να πάει το πράγμα.
Ο Μέγας Αλέξανδρος εντάσσεται σαφώς στο ιστορικό πλαίσιο της πολιτικής και στρατιωτικής κυριαρχίας του μακεδονικού κράτους στην αρχαία Ελλάδα. Η μακεδονική αυτή κυριαρχία λοιπόν αντικειμενικά έχει αντιδραστικό χαρακτήρα, με άλλα λόγια γύρισε την Ιστορία προς τα πίσω. Οι Μακεδόνες χαρακτηρίζονταν από πολύ χαμηλότερο επίπεδο κοινωνικής ανάπτυξης από τις περισσότερες πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας. Και δε μιλάμε βέβαια μόνο για την Αθήνα η οποία ήταν εκτός συναγωνισμού (για μένα αιώνιο κόσμημα του παγκόσμιου πολιτισμού, γενέτειρα της πολιτικής επανάστασης, της πρώτης μορφής δημοκρατίας και των περισσότερων μέσων με τα οποία η ανθρωπότητα εξελίσσεται, χωρίς καμία διάθεση προγονολατρείας ή εθνικισμού), αλλά και για την Κόρινθο, τη Σαλαμίνα, την Ερέτρια, τις πόλεις της Αχαΐας, ακόμα και για την σκοταδιστική και στρατοκρατική Σπάρτη! Η πολιτική επικράτηση ενός μισοπρωτόγονου κράτους που καλά καλά δεν είχε απαλλαγεί από τις επιβιώσεις του φυλετικού συστήματος ήταν η ταφόπλακα της κλασσικής αρχαίας Ελλάδας και η αναστολή κάθε δυνατότητας που υπήρχε να συμβάλει ουσιαστικά η αρχαία Ελλάδα στην επιτάχυνση της ιστορίας της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου. Το κλειδί γι’ αυτό το πράγμα θα ήταν όντως η πολιτική ενοποίηση του ελληνικού κόσμου, αλλά σε προοδευτική/δημοκρατική κατεύθυνση, και χάθηκε με την ήττα της Αθήνας στους πελοποννησιακούς πολέμους, τραγωδία που ολοκληρώθηκε με την μακεδονική επικράτηση, η οποία κάλυψε το κενό που δημιουργήθηκε από τη μη πραγματοποίηση αυτής της ιστορικής αναγκαιότητας και δυστυχώς για την Ιστορία σε συντηρητική κατεύθυνση. Από την υποδούλωση της Ελλάδας στους Μακεδόνες και μετά ο πολιτισμός με την έννοια της καλλιτεχνικής παραγωγής (δηλαδή του ενός μόνου σκέλους του πολιτισμού) μπορεί να έμεινε, αλλά οι παραδοσιακές πόλεις -κράτη και μαζί ό,τι κοσμοϊστορικό/προοδευτικό/επαναστατικό αντιπροσώπευαν σε κοινωνικό/ιστορικό επίπεδο, δεν ξανασήκωσαν κεφάλι μέχρι και την ρωμαϊκή κατάκτηση, οπότε και έπαψαν να υφίστανται.
Οταν μιλάμε για την ελληνική εκστρατεία στην Ασία και τον πόλεμο του ενωμένου βασιλείου της Μακεδονίας και των ελληνικών πρώην πόλεων-κρατών με την Περσική Αυτοκρατορία, δε μιλάμε για έναν πόλεμο μεταξύ προοδευτικών/συντηρητικών δυνάμεων που επομένως θα καθόριζε την πορεία της Ιστορίας προς τα μπρος ή προς τα πίσω, αλλά για έναν πόλεμο μεταξύ δύο αυτοκρατοριών εξ’ ίσου αντιδραστικών για την εποχή (παρά τις επί μέρους διαφορές στον πολιτισμό, τη διακυβέρνηση κτλ.), άρα όποιος και να επικρατούσε τίποτα δε θα άλλαζε δραματικά είτε προς το καλύτερο είτε προς το χειρότερο για τους λαούς της Βαλκανικής και της Ασίας. Δεν είναι τυχαίο ότι η ελληνιστική περίοδος θεωρείται από ιστορικής άποψης (ανεξαρτήτως δηλαδή από την πολιτιστική στάθμη της, η οποία ήταν όντως υψηλή αλλά ούτως ή άλλως χωρίς να υπάρχουν οι πολιτικές προϋποθέσεις να αξιοποιηθεί με “ζωντανό” τρόπο, δηλαδή προς όφελος της κοινωνικοϊστορικής προόδου) εποχή στασιμότητας και “μουδιάσματος”, η οποία άνοιξε το δρόμο για την “με κάτω τα χέρια” υποταγή του ελληνικού κόσμου στη Ρώμη, και αυτή με τη σειρά της στην τελική φάση της αρχαιότητας και τη μετάβαση/είσοδο στο Μεσαίωνα και τη φεουδαρχία όπως αυτή έγινε (με τον κώλο, για να μη μακρυγορούμε).
Οπως καταλάβατε, ανεξάρτητα από τις συνθήκες της κατάκτησης της Ασίας από το στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου (πόσοι σφάχτηκαν, πόσες πόλεις κάηκαν, πόσοι πήγανε πακέτο ως δούλοι στην Ελλάδα, πόσο “ωραίος” ήταν ο τρόπος άσκησης της ελληνιστικής εξουσίας κτλ.), στις οποίες σταθήκατε οι περισσότεροι, αυτό που εγώ αξιολογώ ως κύριο ήταν η έκβασης της πάλης για την εξουσία στην ίδια την Ελλάδα και απ’ αυτή την άποψη θεωρώ το ρόλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέσα στην Ιστορία αρνητικό, αλλά κυρίως επειδή συνέχισε το έργο του μπαμπάκα του (ή του φερόμενου ως μπαμπάκα του) Φιλίππου, δηλαδή την επικράτηση της μακεδονικής απολυταρχίας εις βάρος της ελληνικής δημοκρατίας και (το βασικότερο) της τάξης των Μακεδόνων γαιοκτημόνων/δουλοκτητών επί της τάξης των εμπόρων/εφοπλιστών των ελληνικών πόλεων κρατών.
Ακολουθεί κάποια στιγμή ποστ - παρέμβαση για το ρόλο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (ωχ!)
Ελπίζω να μη σας κούρασα.